BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA YÖNTEMLERİ

 Arş. Gör. Büşra Ay, Arş. Gör. Melike Kılıç

Dersin Temel Amacı

Bu dersin temel amacı; 1908 II. Meşrutiyet’in ilanından başlayarak Cumhuriyet’in kuruluşu ve 1960 askeri müdahalesine kadar geçen süreçte, Türk edebiyatının geçirdiği ideolojik ve yapısal evrimi analiz etmektir.

Ders, edebi metinleri sadece birer sanat eseri olarak değil; Türkçülük, Batıcılık, İslamcılık, Halkçılık ve Sosyalizm gibi fikir hareketlerinin taşıyıcı unsurları olarak ele almayı hedefler. Öğrencinin; imparatorluk yıkılırken ortaya çıkan "yeni lisan" ve "yeni hayat" arayışından, Cumhuriyet’in ilke ve inkılaplarını kurgulayan edebi kanona, oradan da 1950 sonrası çok partili hayata geçişin getirdiği toplumsal ve bireysel krizlere kadar uzanan geniş bir perspektif kazanması amaçlanır.

Alt Amaçlar ve Kazanımlar

Ders süresince aşağıdaki akademik hedeflere odaklanılacaktır:

• Ulus Devlet ve Milli Edebiyat İlişkisi: "Genç Kalemler" ile başlayan dilde sadeleşme hareketinin ve Türkçülük ideolojisinin, Milli Mücadele ve Cumhuriyet edebiyatının temelini nasıl oluşturduğunu kavratmak.

• Cumhuriyet İdeolojisi ve Edebiyat: 1923 sonrasında edebiyatın; inkılapların halka benimsetilmesi, köy-kent çatışması ve "yeni insan" tipolojisinin inşasındaki rolünü incelemek.

• Fikri Çeşitlenme ve Estetik Kırılmalar: 1940’lı ve 50’li yıllarda edebiyatın; Toplumcu Gerçekçilik, Mavi Anadoluculuk, Varoluşçuluk ve Mistisizm gibi farklı düşünce kanallarına ayrılma sürecini takip etmek.

• Modernizmin Gelişimi: Şiirde Garip akımı ile başlayan "sıradan insan" vurgusundan, İkinci Yeni’nin soyut ve imgeci dünyasına geçişin felsefi arka planını tartışmak.

• Siyasi Kırılmaların Edebi Yansıması: Dünya Savaşları, Tek Parti Dönemi, Köy Enstitüleri ve 1950 Demokrat Parti döneminin yarattığı sosyal değişimin roman ve hikâyeye nasıl sızdığını çözümlemek.

Öğrenciye Katkısı

Bu dersi başarıyla tamamlayan bir öğrenci;

1. Modern Türkiye’nin düşünsel temellerini (Milliyetçilik, Laiklik, Köycülük vb.) edebi metinler üzerinden okuyabilir.

2. Edebi akımların (Milli Edebiyat, Yedi Meşaleciler, Garip, İkinci Yeni vb.) siyasi ve toplumsal olaylarla olan diyalektik bağını kurabilir.

3. 1960 öncesi Türk aydınının "Batı ile hesaplaşma" ve "özünü bulma" çabalarını eleştirel bir süzgeçten geçirebilir.

Ders İçeriği: Edebi Metin Işığında Yeni Edebiyat ve Fikir Hareketleri II

Bu ders, Türk modernleşmesinin en dinamik ve sancılı dönemi olan 1908 (II. Meşrutiyet) ile 1960 (27 Mayıs) arasındaki süreci, edebiyat ve fikir akımlarının iç içe geçtiği bir perspektifle inceler. Dersin temel odağı; imparatorluktan ulus devlete, mutlakiyetten demokrasi arayışlarına geçiş sürecinde edebiyatın nasıl bir düşünsel laboratuvar görevi gördüğünü ortaya koymaktır.

Temel İzlekler ve İçerik Başlıkları

1. II. Meşrutiyet ve İdeolojilerin Kristalleşmesi: 1908 sonrası oluşan özgürlük ortamında Batıcılık, İslamcılık ve Türkçülük akımlarının edebi metinler üzerinden girdiği rekabet; "Yeni Lisan" hareketiyle edebiyatın dilsel ve milli bir kimlik kazanma süreci ele alınır.

2. Milli Mücadele ve İnşa Dönemi Edebiyatı: Kurtuluş Savaşı'nın edebi metinlere yansıması; vatan, fedakarlık ve bağımsızlık temalarının işlenişi; Cumhuriyet’in ilanından sonra yeni rejimin ilke ve inkılaplarının edebiyat aracılığıyla halka ulaştırılma çabaları incelenir.

3. Cumhuriyet İdeolojisi ve "Yeni İnsan" Tasavvuru: 1923-1940 arası dönemde halkçılık ve devletçilik ilkelerinin edebi karşılıkları; "İdeal Cumhuriyet vatandaşı" tipolojisinin inşası, köy-kent çatışması ve Anadolu’nun bir edebi coğrafya olarak keşfi tartışılır.

4. Toplumcu Gerçekçilik ve Sınıfsal Bakış: 1930’lardan itibaren Nâzım Hikmet ve kuşağıyla başlayan, ideolojik bir angajman olarak "toplum için sanat" anlayışı; işçi, köylü ve ezilen kesimlerin sorunlarının edebiyatın ana konusu haline gelmesi analiz edilir.

5. Estetik Kırılmalar: Garip ve İkinci Yeni: Şiirde geleneksel kalıpların yıkılması; Garip akımıyla "küçük adam"ın ve gündelik yaşamın yüceltilmesi, ardından 1950’lerde İkinci Yeni ile gelen soyutlama, imgelem ve varoluşsal bunalım temaları ele alınır.

6. Çok Partili Hayat ve Bireysel Sancılar: 1950 sonrası değişen siyasi iklimin edebiyata yansıması; Demokrat Parti dönemi sosyal değişimi, köy enstitülü yazarların çıkışı, bireyin yalnızlığı, yabancılaşma ve modernizm sancılarının roman ve hikâyedeki izdüşümleri incelenir.

Analiz Yöntemi ve Metin Odaklılık

Ders boyunca; Ömer Seyfettin’in hikâyeleri, Ziya Gökalp’in fikir metinleri, Yakup Kadri ve Reşat Nuri’nin tezli romanları, Nâzım Hikmet’in toplumcu şiirleri, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın zaman ve kültür merkezli eserleri ile 1950 kuşağı yazarlarının metinleri; tarihsel bağlam, ideolojik eleştiri ve yapısal analiz yöntemleriyle çözümlenecektir.