Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
İlk İhtilaflar ve İslamın Siyasi Mezhepleri SAU 167 0 1 + 0 2 2
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı Hz. Muhammed?in vefatından sonra ortaya çıkan ihtilâflar, halife seçimi ve Hz. Osmân?ın katledilmesi gibi siyasi olayların mezheplerin oluşumundaki rolü, ilk siyasi mezhepler Hâricî düşünce, Şiîliğin doğuşu ve Ehl-i Sünnet düşüncesinin oluşum sürecini kavramak, ilk İslâm mezheplerinin siyâsî temâyülleri konularında anahatlarıyla bilgi sahibi olmak.
Dersin İçeriği Hz. Muhammed?in vefatı ile başlayan süreçte yaşanan bazı olaylar, bunların mezheplerin oluşumundaki rolü, Hariciliğin doğuşu, Şiîliğin doğuşu, mezheplerin hilâfet teorileri ve siyâsî yönüyle tezâhür eden mezhepler.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Hz. Muhammed?in vefatından sonra yaşanan siyâsî ihtilaf ve olayları genel hatlarıyla bilir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
2 Halife, hilâfet, emirlik, vasiyet, tayin gibi kavramlar ve hilâfetin siyâsî yönü konularını kavrar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
3 Hâricî mezhebi, doğuşu, teorileri konularında bilgi sahibi olur. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
4 Şiilik, temel görüşleri, doğuşu ve iddiaları konusunda ana hatlarıyla bilgi edinir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
5 Mürciî düşünce ve Ehl-i Sünnet?in siyâsî temâyülünün oluşum sürecini kavrar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
6 Siyâsî görüşlerin inanç boyutuna taşınması sürecini analiz edebilir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Hz. Muhammed?in vefatı ve sonrasında yaşanan halife seçimi olayı.
2 Hilafetin mahiyeti ve halifenin göreve getirilişi konusundaki teoriler.
3 Hz. Osman?ın hilafet makamında şehit edilişi ve Hz. Osman cinayetinin yansımaları.
4 Siyasi karışıklık ve ihtilafların izahı olarak İslâm Tarihinde Abdullah b. Sebe ve Sebeiyye fırkası meselesi.
5 Hz. Ali Dönemi ve Harici ilk hareketler.
6 Harici düşüncenin özellikleri ve bazı Harici kolları.
7 Muaviye b. Ebû Süfyan dönemi, Kerbelâ Hadisesi ve İslam Tarihindeki yansımaları.
8 Bir teori olarak Şiî hilâfet düşüncesi ve Şiîliğin doğuşu meselesi.
9 İlk ?Heretik? olarak Muhtâr es-Sekafî, Muhtâriyye akımı ve Şiilikle münasebeti.
10 Hilafet kurumu ve otoriteyi temellendirmede kader ve ilâhî yetki iddiaları.
11 Şiîliğin anahatlarıyla esasları ve dayanakları. Hâricî ekolleri, Şîa?nın kolları ve her iki mezhebin günümüzdeki durumu.
12 Hâricî ve Şiî tavra tepki olarak İrcâ teorisi ve Mürciîlik.
13 Hâricîler ve Şîa dışında kalan Müslüman çoğunluğun dinî-siyâsî temâyülleri, Mürciîlik ve Osmâniyye kavramları. Ehl-i Sünnet?in üst kimlik ve bir tavır şeklinde teşekkülü.
14 Siyâsî bir akım olarak Vehhâbîlik, doğuşu, esinlendiği kaynak, görüşleri ve etki alanı.
Kaynaklar
Ders Notu M. Mücahid Dündar, İtikâdî Farklılıkların Teşekkülünde Siyâsî-Sosyal Hadiselerin Rolü ve Din-Siyâset Etkileşimi, Konya 2013, Aybil yay. (pdf)
Ders Kaynakları 1. W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri (trc. Ethem Ruhi Fığlalı), İstanbul 2001, Şa-to İlâhiyat yay.
2. Mehmet Ali Büyükkara, İhvan?dan Cüheyman?a Suudi Arabistan ve Vehhâbilik, İstanbul 2004, Rağbet yay.
3. Mustafa Öz, Başlangıçtan Günümüze İslâm Mezhepleri Tarihi, İstanbul 2011, Ensar yay.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı
1 Hz. Muhammed?in vefatından sonra yaşanan siyâsî ihtilaf ve olayları genel hatlarıyla bilir.
2 Halife, hilâfet, emirlik, vasiyet, tayin gibi kavramlar ve hilâfetin siyâsî yönü konularını kavrar.
3 Hâricî mezhebi, doğuşu, teorileri konularında bilgi sahibi olur.
4 Şiilik, temel görüşleri, doğuşu ve iddiaları konusunda ana hatlarıyla bilgi edinir.
5 Mürciî düşünce ve Ehl-i Sünnet?in siyâsî temâyülünün oluşum sürecini kavrar.
6 Siyâsî görüşlerin inanç boyutuna taşınması sürecini analiz edebilir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 70
1. Kısa Sınav 5
1. Ödev 20
2. Kısa Sınav 5
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 20 20
Ödev 1 10 10
Kısa Sınav 2 4 8
Final 1 25 25
Toplam İş Yükü 127
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,08
Dersin AKTS Kredisi 2