1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
  3. Kazak-Kırgız Türkçesi (2025 - 2026)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Kazak-Kırgız Türkçesi TDE 472 8 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi AYŞE AYDIN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Dr. Tuğçe TAKOĞLU
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Kazak ve Kırgız Türkçelerinin Türk dili şiveleri içindeki yerini öğretmek ve bu şivelerle verilmiş eserlerin dil bilgisi bakımından incelenmesi bilgisini kazandırmak
Dersin İçeriği

Öğrencileri, Kazak ve Kırgız Türk şivelerinin edebî metinlerini okuyup anlayacak ve gerektiğinde dil bakımından inceleyecek yeterliliğe ulaştırmak.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Kazak-Kırgız Türkçesinin dayandığı tarihî şiveleri kronolojik olarak sıralar. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma,
2 Kazak- Kırgız Türkçesinin çağdaş Türk şiveleri içindeki konumunu anlatır. Anlatım, Soru-Cevap,
3 Kazak- Kırgız Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder. Tartışma,
4 Okuduğu bir metnin Kazak- Kırgız Türkçesine ait olup olmadığını belirler. Beyin Fırtınası, Tartışma, Soru-Cevap,
5 Kiril harfli bir Kazak- Kırgız Türkçesi metninin çevriyazı harfli karşılığını gösterir. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
6 Kazak- Kırgız Türkçesine ait bir edebî metnin Türkiye Türkçesi karşılığını gösteren taslak metin hazırlar. Anlatım, Soru-Cevap,
7 Ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Kazak- Kırgız Türkçesine ait cümle ve kelimeleri çözümler. Anlatım, Tartışma,
8 Kazak- Kırgız Türkçesini diğer çağdaş Türk şiveleriyle karşılaştırırarak onlardan ayırt eder. Anlatım, Tartışma,
9 Türkiye Türkçesine ait bir metindeki ifadelerin Kazak- Kırgız Türkçesiyle nasıl anlatılabileceğini tasarlar. Anlatım, Soru-Cevap,
10 Elindeki bir Kazak- Kırgız Türkçesi metninde gördüğü özellikleri bu şivenin genel özelliklerine göre derleyip düzenler. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
11 Ses ve şekil bilgisi birikiminden yararlanarak Kazak- Kırgız Türkçesindeki ses ve şekil özelliklerinin ileride hangi biçimleri alacağı konusunda tahminde bulunur. Anlatım, Tartışma,
12 Elindeki bir metnin tarihî mi çağdaş mı olduğu konusunda hüküm verir ve edebîlik bakımından değer biçer. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Türkçenin yaşayan şiveleri içinde Kazak ve Kırgız Türkçeleri Kazak ve Kırgız Türkçelerinin Türk dili tarihi içerisindeki yeri konusunda ön bilgi sahibi olmak
2 Kazak Türkçesinin fonetik özellikleri Kazak Türkçesinin fonetik özellikleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
3 Kazak Türkçesinin morfolojik özellikleri Kazak Türkçesinin morfolojik özellikleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
4 Kazak Türkçesinin söz dizimi Kazak Türkçesinin söz dizimi hakkında ön bilgi sahibi olmak
5 Kazak Türkçesinden metin incelemeleri Abay Kunanbayev´in eserleri hakkına ön bilgi sahibi olmak
6 Kırgız Türkçesinin fonetik özellikleri Kırgız Türkçesinin fonetik özellikleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
7 Kırgız Türkçesinin morfolojik özellikleri Kırgız Türkçesinin şekil bilgisi özellikleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
8 Kırgız Türkçesinin sözdizimi özellikleri Cengiz Aytmatov´un eserleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
9 ARA SINAV Genel tekrar
10 Kazak ve Kırgız Türkçesinin nesir örnekleri Kazak ve Kırgız Türkçesinin nesir özellikleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
11 Kazak ve Kırgız Türkçesinin şiir örnekleri Kazak ve Kırgız Türkçesinin şiir örnekleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
12 Kazak ve Kırgız Türkçesinin söz varlığı Kazak-Kırgız Türkçelerine Rusçadan alıntılanan ve verilen kelimeler hakkında ön bilgi sahibi olmak
13 Kazak ve Kırgız edebiyatlarının ünlü isimleri ve eserleri Magcan Cumayev, Saken Seyfullin, Abay Kunanbayoğlu, Alıkul Osmonov´un´ şiirleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
14 Kazak ve Kırgız edebiyatlarının ünlü isimleri ve eserleri Magcan Cumayev, Saken Seyfullin, Abay Kunanbayoğlu, Alıkul Osmonov´un´ şiirleri hakkında ön bilgi sahibi olmak
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Buran, Prof. Dr. Ahmet; Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yay., Ank. 2001
Karaörs, Prof. Dr. Metin; Karşılaştırma Şekil ve Cümle Bilgisi,
Koç K.- Bayniyarov A.; Kazak Türkçesi- Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Akçağ Yay., Ank. 2003
Koç K.- Doğan O.; Kazak Türkçesi Grameri, Gazi Yay., Ank. 2004
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Kültür Bak. yay., Ank. 1992
Kırgız Türkçesi Sözlüğü, Ank. 1996
Çengel, Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu; Kırgız Türkçesi Grameri, Akçağ yay., Ank. 2006
Türk Lehçeleri Grameri, Editör: Prof. dr. Ahmet Bican Ercilasun, Akçağ Yay., Ank. 2007
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır. X
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. X
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. X
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur. X
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular. X
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir. X
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Kazak-Kırgız Türkçesinin dayandığı tarihî şiveleri kronolojik olarak sıralar. 1 0 0 4 3 3 0 0 0 0 2 2 3 2
2 Kazak- Kırgız Türkçesinin çağdaş Türk şiveleri içindeki konumunu anlatır.
3 Kazak- Kırgız Türkçesinin ses ve şekil özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder.
4 Okuduğu bir metnin Kazak- Kırgız Türkçesine ait olup olmadığını belirler.
5 Kiril harfli bir Kazak- Kırgız Türkçesi metninin çevriyazı harfli karşılığını gösterir.
6 Kazak- Kırgız Türkçesine ait bir edebî metnin Türkiye Türkçesi karşılığını gösteren taslak metin hazırlar.
7 Ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Kazak- Kırgız Türkçesine ait cümle ve kelimeleri çözümler.
8 Kazak- Kırgız Türkçesini diğer çağdaş Türk şiveleriyle karşılaştırırarak onlardan ayırt eder.
9 Türkiye Türkçesine ait bir metindeki ifadelerin Kazak- Kırgız Türkçesiyle nasıl anlatılabileceğini tasarlar.
10 Elindeki bir Kazak- Kırgız Türkçesi metninde gördüğü özellikleri bu şivenin genel özelliklerine göre derleyip düzenler.
11 Ses ve şekil bilgisi birikiminden yararlanarak Kazak- Kırgız Türkçesindeki ses ve şekil özelliklerinin ileride hangi biçimleri alacağı konusunda tahminde bulunur.
12 Elindeki bir metnin tarihî mi çağdaş mı olduğu konusunda hüküm verir ve edebîlik bakımından değer biçer.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ödev 30
Toplam 30
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 3 3
Ödev 1 10 10
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 15 15
Toplam İş Yükü 124
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,96
dersAKTSKredisi 5