| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Psikolojide Ölçme ve Araştırma | PSK 445 | 7 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | araştırma görevlileri |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, öğrencilere bilimsel araştırma yöntemlerinin temelini, ölçme ilkelerini ve psikolojik fenomenleri incelemek için gerekli olan veri toplama, analiz ve raporlama becerilerini öğretmeyi amaçlar. |
| Dersin İçeriği | bilimsel yöntem, araştırma türleri (deneysel, korelasyonel), güvenilirlik ve geçerlilik kavramları, veri analizine giriş (tanımlayıcı istatistikler) ve etik araştırma ilkelerini kapsar. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Bilimsel yöntemin temel aşamalarını, psikolojide bilginin üretilme yollarını ve etik araştırma ilkelerini açıklar. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 2 | Ölçme ve değerlendirmenin temel ilkelerini, değişken türlerini ve ölçek düzeylerini (nominal, ordinal, interval, ratio) kavrar. | Anlatım, Tartışma, | Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 3 | Bir ölçme aracının güvenilirliğini (test-tekrar test, iç tutarlılık) ve geçerliliğini (yapı, içerik, ölçüt) hesaplar ve yorumlar. | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Sözlü Sınavlar, |
| 4 | Deneysel, Korelasyonel ve Tanımlayıcı araştırma türlerinin özelliklerini ve tasarım ilkelerini karşılaştırır. | Anlatım, Proje, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 5 | Araştırma etiği ilkelerini (bilgilendirilmiş onam, gizlilik, zarar vermeme) ve intihalden kaçınma yollarını bilir | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Sözlü Sınavlar, |
| 6 | Veri setlerini organize eder, tanımlayıcı istatistikleri (merkezi eğilim, yayılım) ve temel grafik türlerini uygular. | Anlatım, Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, | |
| 7 | Bir araştırmanın sonuçlarını, APA formatına uygun şekilde yazılı bir rapor haline getirir ve bulguları yorumlar. | Bireysel Çalışma, Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Psikolojinin Bilim Olarak Doğası. Bilimsel yöntemin adımları: Gözlem, Hipotez, Deney, Teori. Ampirik Kanıt ve eleştirel düşünmenin önemi. | |
| 2 | Bağımsız ve Bağımlı Değişkenler. Ara değişkenler, karıştırıcı değişkenler ve kontrol değişkenleri. İşlevsel Tanımlama ve hipotez türleri (sıfır ve alternatif) | |
| 3 | Ölçme Düzeyleri (Ölçek Türleri): Nominal, Ordinal, Aralıklı ve Oranlı ölçekler. Veri türleri. Ölçmenin psikolojideki zorlukları. | |
| 4 | Güvenilirlik Türleri: Test-tekrar test, İç tutarlılık (Cronbach Alfa), Paralel formlar ve yarıya bölme güvenilirliği. Hata kaynakları ve güvenilirliğin artırılması. | |
| 5 | Geçerlilik Türleri: İçerik, Ölçüt (Yordama ve Eşzaman), Yapısal geçerlilik (Yakınsak ve Ayırt Edici). Ölçek geliştirme aşamaları. | |
| 6 | Gözlem Yöntemleri, Durum Çalışmaları ve Anketler. Korelasyonel tasarımlar: Korelasyon katsayısı ve nedensellik çıkarımı yapmanın sınırları. | |
| 7 | Gerçek Deneyin Özellikleri: Rastgele atama, kontrol grupları, manipülasyon. İç ve Dış Geçerlilik. Etkileşim etkileri. | |
| 8 | Araştırma Tasarımları - III: Yarı-Deneysel ve Tek Denekli Tasarımlar | Yarı-Deneysel Tasarımlar: Eşleştirilmiş gruplar ve kesintili zaman serisi. Tek Denekli (N=1) Tasarımlar ve uygulamaları (örn: ABA tasarımları). Ara Sınav. | |
| 9 | Örnekleme Teknikleri ve Etik Kurallar | Olasılıklı ve Olasılıksız Örnekleme Yöntemleri (Basit rastgele, küme, tabakalı, uygun örnekleme). Psikolojide Etik İlkeler: Bilgilendirilmiş onay, gönüllülük, gizlilik ve zarar vermeme. | |
| 10 | Veri Analizi - I: Betimsel İstatistik | Merkezi Eğilim Ölçüleri: Ortalama, Ortanca (Medyan), Mod. Değişkenlik Ölçüleri: Standart Sapma, Varyans, Ranj. Veri dağılımları ve normallik. | |
| 11 | Veri Analizi - II: Çıkarımsal İstatistiklere Giriş | Hipotez Testi Mantığı. $p$ değeri, Alfa düzeyi ve Tip I/Tip II hataları. İstatistiksel Güç ve Etki Büyüklüğü. | |
| 12 | Veri Analizi - III: Fark Testleri | $t$-Testi Uygulamaları: Bağımsız ve Bağımlı Örneklem $t$-testleri. Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve post-hoc testleri. | |
| 13 | Veri Analizi - IV: İlişki Testleri ve İleri Analizler | Korelasyon ve Basit Doğrusal Regresyon Analizi. Ki-Kare Testi ($\chi^2$). İstatistiksel yazılım kullanımına giriş | |
| 14 | Araştırma Raporlama ve Gelecek Perspektifi | APA Raporlama Standartları. Bulguları tablo ve grafiklerle sunma. Meta-Analiz ve Açık Bilim hareketleri. Dönem Sonu Projesi/Rapor Teslimi ve Değerlendirme. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | X | |||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | X | |||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | X | |||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | X | |||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | X | |||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | X | |||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | X | |||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | X | |||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Bilimsel yöntemin temel aşamalarını, psikolojide bilginin üretilme yollarını ve etik araştırma ilkelerini açıklar. | 0 | 3 | 0 | 5 | 5 | 2 | 4 | 3 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 2 | Ölçme ve değerlendirmenin temel ilkelerini, değişken türlerini ve ölçek düzeylerini (nominal, ordinal, interval, ratio) kavrar. | 0 | 0 | 0 | 5 | 5 | 3 | 4 | 3 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 3 | Bir ölçme aracının güvenilirliğini (test-tekrar test, iç tutarlılık) ve geçerliliğini (yapı, içerik, ölçüt) hesaplar ve yorumlar. | 3 | 4 | 0 | 5 | 5 | 4 | 4 | 3 | 0 | 5 | 5 | 5 |
| 4 | Deneysel, Korelasyonel ve Tanımlayıcı araştırma türlerinin özelliklerini ve tasarım ilkelerini karşılaştırır. | 4 | 3 | 5 | 5 | 5 | 4 | 3 | 4 | 0 | 4 | 5 | 5 |
| 5 | Araştırma etiği ilkelerini (bilgilendirilmiş onam, gizlilik, zarar vermeme) ve intihalden kaçınma yollarını bilir | 0 | 2 | 0 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 6 | Veri setlerini organize eder, tanımlayıcı istatistikleri (merkezi eğilim, yayılım) ve temel grafik türlerini uygular. | 3 | 4 | 0 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 |
| 7 | Bir araştırmanın sonuçlarını, APA formatına uygun şekilde yazılı bir rapor haline getirir ve bulguları yorumlar. | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||