| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Trafik Psikolojisi | PSK 441 | 7 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Bölüm Araştırma Görevlileri |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, insan faktörünün trafik sistemindeki rolünü, sürücü davranışlarını etkileyen bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri incelemeyi, ve trafik güvenliğini artırmaya yönelik psikolojik müdahaleleri öğretmeyi amaçlar. |
| Dersin İçeriği | İçerik; sürücüde algı ve dikkat, risk alma davranışları, sürücü kişiliği, trafik kazaları, trafik ihlalleri, sürücü eğitimi ve rehabilitasyonu konularını kapsar.
|
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Trafik Psikolojisinin tanımını, trafik sistemi içerisindeki yerini ve insan-makine-çevre etkileşimini açıklar. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 2 | Sürücülerin algı, dikkat ve karar verme gibi bilişsel süreçlerinin trafik güvenliğindeki rolünü analiz eder. | Anlatım, Tartışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 3 | Sürücü kişiliğinin (örn. saldırganlık, dürtüsellik) ve duygusal durumların (stres, öfke) sürüş davranışına etkisini değerlendirir. | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 4 | Risk alma davranışlarını, trafik ihlallerini ve bu davranışların altında yatan motivasyonel faktörleri açıklar. | Anlatım, Grupla Çalışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 5 | Trafik kazalarının psikolojik nedenlerini, insan hatalarını ve kazaların ardından uygulanan psikolojik ilk yardımı kavrar. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 6 | Sürücü eğitimi ve rehabilitasyon programlarının psikolojik temellerini ve davranış değiştirme tekniklerini tartışır. | Anlatım, Rol Oynama, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 7 | Trafikte iletişim, yol öfkesi ve trafik ortamında etik sorunları analiz eder. | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Trafik Psikolojisi Nedir? Disiplinin amacı, kapsamı ve diğer bilim dallarıyla ilişkisi (Mühendislik, Sosyoloji, Hukuk). Trafik sisteminin bileşenleri (İnsan, Araç, Çevre). | |
| 2 | Sürücü Modelleri: Bilgi İşleme Modeli (Input-Process-Output), Risk Telafisi Teorisi, Güvenli Sürücülük Modelleri. Sürüşün hiyerarşik yapısı. | |
| 3 | Görsel Algı ve Tehlike Algılama. Seçici dikkat, bölünmüş dikkat ve dikkat dağınıklığı (distraction) kavramları. Telefon/teknoloji kullanımı ve sürüş performansı. | |
| 4 | Sürüşte Karar Verme Mekanizmaları. Hızın ve mesafenin algılanması ve hatalı tahminlerin kaza riskine etkisi. Otomatik ve kontrollü sürüş davranışları. | |
| 5 | Risk Alma Davranışı ve Dürtüsellik. Sürücülük stili ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki (örn: Beş Faktör Modeli). Sürücü öfkesi (Road Rage) ve saldırgan sürüş | |
| 6 | Trafik Stresi ve Tükenmişlik. Yoğun trafikte sürücü üzerindeki duygusal etkiler. Stresle başa çıkma stratejileri ve eğitim programları. | |
| 7 | Genç ve Yaşlı Sürücüler. Deneyim ve yaşa bağlı psikolojik ve bilişsel değişimlerin sürüşe etkileri. Engelli sürücüler ve adaptasyon. | |
| 8 | Kaza Nedenleri ve İnsan Faktörü. Kaza araştırmalarında psikolojik yaklaşımlar (Hata, İhlal, Kayma). Kaza sonrası Travmatik Stres. Ara Sınav ve Vaka Analizi. | |
| 9 | Madde Etkisinin Bilişsel ve Motor Fonksiyonlara Etkisi. Yasal sınırlar ve psikolojik sonuçları. Madde kullanan sürücülerin rehabilitasyon programları. | |
| 10 | Sürücü Normları ve Grup Davranışları. Yol kültürü, trafik görgü kuralları ve sosyal etki. Yayalar ve Bisikletlilerle etkileşim psikolojisi. | |
| 11 | Eğitimin Etkililiği ve Psikolojik Temelleri. İkna ve tutum değiştirme teknikleri. Başarılı trafik güvenliği kampanyalarının analizleri. | |
| 12 | Psikoteknik Değerlendirmenin Rolü. Yüksek riskli ve ihlalci sürücülerin tespitinde kullanılan psikolojik testler ve müdahale programları. | |
| 13 | Kullanıcı Arayüzü (HMI) Tasarımı. Otonom araçların psikolojisi ve sürücünün otonom sistemlere güveni. Yorgunluk tespit sistemleri. | |
| 14 | Sürüş Simülatörleri ve Doğal Sürüş Çalışmaları. Etik konular. Yapay zekânın trafik güvenliğine etkileri. Dönem Sonu Proje/Sunumları. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | X | |||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | X | |||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | X | |||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | X | |||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | ||||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | ||||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | ||||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | X | |||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Trafik Psikolojisinin tanımını, trafik sistemi içerisindeki yerini ve insan-makine-çevre etkileşimini açıklar. | 4 | 0 | 0 | 0 | 5 | 4 | 0 | 4 | 0 | 0 | 0 | 5 |
| 2 | Sürücülerin algı, dikkat ve karar verme gibi bilişsel süreçlerinin trafik güvenliğindeki rolünü analiz eder. | 5 | 0 | 0 | 5 | 4 | 4 | 0 | 5 | 1 | 0 | 4 | 5 |
| 3 | Sürücü kişiliğinin (örn. saldırganlık, dürtüsellik) ve duygusal durumların (stres, öfke) sürüş davranışına etkisini değerlendirir. | 4 | 0 | 0 | 5 | 4 | 4 | 0 | 0 | 3 | 0 | 2 | 5 |
| 4 | Risk alma davranışlarını, trafik ihlallerini ve bu davranışların altında yatan motivasyonel faktörleri açıklar. | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 5 | 2 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| 5 | Trafik kazalarının psikolojik nedenlerini, insan hatalarını ve kazaların ardından uygulanan psikolojik ilk yardımı kavrar. | 5 | 0 | 0 | 5 | 5 | 3 | 1 | 4 | 0 | 0 | 4 | 5 |
| 6 | Sürücü eğitimi ve rehabilitasyon programlarının psikolojik temellerini ve davranış değiştirme tekniklerini tartışır. | 4 | 0 | 3 | 5 | 4 | 5 | 1 | 4 | 0 | 5 | 5 | 5 |
| 7 | Trafikte iletişim, yol öfkesi ve trafik ortamında etik sorunları analiz eder. | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 5 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||