| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Zihinsel Gelişim ve Öğrenme Bozuklukları | PSK 424 | 8 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Bölüm Araştırma Görevlileri |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, öğrencilerin tipik zihinsel gelişim süreçlerini anlamalarını, öğrenme bozukluklarının (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) nörobiyolojik, bilişsel ve davranışsal temellerini öğrenmelerini amaçlar. |
| Dersin İçeriği | İçerik; bilişsel gelişim kuramlarını, öğrenme bozukluklarının tanı ve değerlendirme yöntemlerini, farklı bilişsel profilleri ve eğitimsel müdahale stratejilerini kapsar.
|
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Tipik bilişsel gelişim süreçlerini (Piaget, Vygotsky) ve gelişim dönemlerine özgü özellikleri açıklar. | Anlatım, Soru-Cevap, | |
| 2 | Öğrenme Bozukluklarının tanımını, tarihçesini, etiyolojisini (genetik, nörobiyolojik) ve yaygınlığını açıklar. | Anlatım, Tartışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 3 | Okuma Bozukluğu (Disleksi), Yazma Bozukluğu (Disgrafi) ve Matematik Bozukluğunun (Diskalkuli) temel bilişsel profillerini analiz eder | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 4 | Zekâ ve Başarı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesini ve bu bozukluklarda kullanılan tanı araçlarını (WISC/WAIS alt testleri vb.) bilir. | Anlatım, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Çoktan Seçmeli Testler, |
| 5 | Öğrenme bozukluklarına sıklıkla eşlik eden komorbid durumları (DEHB, Anksiyete) ve bunların etkileşimini değerlendirir. | Anlatım, Soru-Cevap, | Çoktan Seçmeli Testler, |
| 6 | Öğrenme bozukluklarına yönelik eğitimsel müdahale ve bilişsel strateji öğretimi tekniklerini (Örn: Fonolojik Farkındalık) tartışır. | Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 7 | Öğrenme bozukluklarının psikososyal sonuçlarını (özgüven, motivasyon) ve ailelere yönelik destek hizmetlerini açıklar. | Anlatım, Tartışma, Örnek Olay, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Ders Tanıtımı ve Zihinsel Gelişim Kuramları Dersin genel çerçevesi. Zekâ, biliş ve zihinsel gelişim kavramları. Piaget'nin Bilişsel Gelişim Kuramı ve Vygotsky'nin Sosyal-Kültürel Yaklaşımı. | |
| 2 | Zeka ve Zihinsel Yetersizliğe Genel Bakış Zekâ Kuramları (Spearman, Thurstone, Gardner Çoklu Zeka). Zekâ Testleri (WISC/WAIS) ve zekâ skorlarının güvenilirliği/geçerliliği. | |
| 3 | Zihinsel Yetersizliğin (ZY) Tanımı ve Sınıflandırılması ZY'nin tanımı (DSM-5 ve AAIDD'ye göre). Uyum (Adaptif) Davranış kavramı ve alanları. ZY'nin şiddet dereceleri ve sınıflandırması. | |
| 4 | Zihinsel Yetersizliğin Etiyolojisi ve Önlenmesi ZY'ye neden olan genetik (Down Sendromu, Fragile X), kromozomal, perinatal ve çevresel faktörler. Risk faktörleri ve önleme stratejileri. | |
| 5 | Zihinsel Yetersizlikte Değerlendirme ve Tanı Süreçleri Zekâ testleri, uyum davranış ölçekleri ve gelişimsel değerlendirme araçları (Örn: Denver II). Erken tanı ve müdahalenin önemi. | |
| 6 | Zihinsel Yetersizlikte Öğretim ve Müdahale - I Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlama ilkeleri. İşlevsel becerilerin ve iletişim becerilerinin öğretimi. | |
| 7 | Zihinsel Yetersizlikte Öğretim ve Müdahale - II ZY olan bireyler için yaşam kalitesini artırıcı yaklaşımlar (Bağımsız yaşam, Mesleki rehabilitasyon). Aile eğitimi ve danışmanlığı. | |
| 8 | Ara Sınav ve Konuların Bütünleştirilmesi İlk yedi haftalık konuların (ZY, zekâ testleri, tanı ve müdahale) genel tekrarı ve değerlendirilmesi. | |
| 9 | Özel Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG) Tanımı ve Sınıflandırması ÖÖG'nin tanımı (DSM-5) ve dışlama kriterleri. Uyumsuz başarı (IQ-Achievement Discrepancy) ve Müdahaleye Yanıt (RtI) modelleri | |
| 10 | Okuma Güçlüğü (Disleksi) ve Yazma Güçlüğü (Disgrafi) Disleksi'nin bilişsel temelleri (Fonolojik Farkındalık, Hızlı Adlandırma). Disgrafi ve yazılı anlatım bozukluklarının özellikleri ve değerlendirilmesi. | |
| 11 | Matematik Güçlüğü (Diskalkuli) ve Diğer Özgül Öğrenme Güçlükleri Diskalkuli'nin türleri ve matematiksel muhakeme/işlem süreçlerindeki zorluklar. Sözel olmayan öğrenme güçlüğü | |
| 12 | Öğrenme Güçlüklerinde Değerlendirme ve Tanı ÖÖG tanısında kullanılan standart başarı testleri ve bilişsel süreç testleri. Hata analizi ve bireyin güçlü/zayıf yönlerinin belirlenmesi. | |
| 13 | Öğrenme Güçlüklerinde Etkili Müdahale Stratejileri Doğrudan öğretim, bilişsel strateji öğretimi ve üstbilişsel (metacognitive) becerilerin geliştirilmesi. Akademik müdahale programlarının tasarlanması. | |
| 14 | Birlikte Görülen Durumlar, Etik ve Güncel Trendler ZY/ÖÖG ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gibi birlikte görülen durumlar. Eğitimde kapsayıcılık (inclusion) ve etik konular. Genel ders değerlendirmesi. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | X | |||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | X | |||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | X | |||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | ||||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | ||||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | X | |||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | X | |||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | X | |||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tipik bilişsel gelişim süreçlerini (Piaget, Vygotsky) ve gelişim dönemlerine özgü özellikleri açıklar. | 4 | 1 | 5 | 5 | 5 | 4 | 1 | 0 | 0 | 0 | 3 | 5 |
| 2 | Öğrenme Bozukluklarının tanımını, tarihçesini, etiyolojisini (genetik, nörobiyolojik) ve yaygınlığını açıklar. | 4 | 3 | 0 | 5 | 4 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 |
| 3 | Okuma Bozukluğu (Disleksi), Yazma Bozukluğu (Disgrafi) ve Matematik Bozukluğunun (Diskalkuli) temel bilişsel profillerini analiz eder | 5 | 4 | 5 | 5 | 0 | 0 | 1 | 2 | 5 | 4 | 5 | 5 |
| 4 | Zekâ ve Başarı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesini ve bu bozukluklarda kullanılan tanı araçlarını (WISC/WAIS alt testleri vb.) bilir. | 5 | 4 | 2 | 5 | 4 | 2 | 1 | 0 | 4 | 5 | 5 | 5 |
| 5 | Öğrenme bozukluklarına sıklıkla eşlik eden komorbid durumları (DEHB, Anksiyete) ve bunların etkileşimini değerlendirir. | 5 | 0 | 3 | 5 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 5 |
| 6 | Öğrenme bozukluklarına yönelik eğitimsel müdahale ve bilişsel strateji öğretimi tekniklerini (Örn: Fonolojik Farkındalık) tartışır. | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 1 | 0 | 3 | 4 | 4 | 5 |
| 7 | Öğrenme bozukluklarının psikososyal sonuçlarını (özgüven, motivasyon) ve ailelere yönelik destek hizmetlerini açıklar. | 5 | 3 | 4 | 5 | 5 | 5 | 0 | 0 | 2 | 4 | 3 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||