| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Psikometri | PSK 405 | 7 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Bölüm Araştırma Görevlileri |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, öğrencilere psikolojik özelliklerin geçerli ve güvenilir şekilde ölçülmesine olanak tanıyan temel kuramları, prensipleri ve istatistiksel yöntemleri öğretmeyi amaçlar. |
| Dersin İçeriği | İçerik; Klasik Test Kuramı (KTK), güvenilirlik ve geçerlilik türleri, madde analizi, faktör analizi ve psikolojik test geliştirme süreçlerini kapsar. |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Psikometrinin tanımını, psikolojideki önemini ve ölçme düzeylerini (nominal, ordinal, interval, ratio) açıklar. | Anlatım, Soru-Cevap, Bireysel Çalışma, | Kısa Cevaplı Testler, Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 2 | Klasik Test Kuramı'nın (KTK) temel varsayımlarını (gerçek puan, hata puanı) ve doğuşunu analiz eder. | Anlatım, Tartışma, Bireysel Çalışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 3 | Güvenilirliğin farklı türlerini (test-tekrar test, iç tutarlılık, eşdeğer formlar) hesaplar ve yorumlar. | Anlatım, Problem Çözme, | Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, Kısa Cevaplı Testler, |
| 4 | Geçerliliğin farklı türlerini (içerik, yapı, ölçüt) ve geçerliliği belirleme yöntemlerini inceler. | Anlatım, Grupla Çalışma, Bireysel Çalışma, | Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 5 | Madde Analizi yöntemlerini (madde güçlüğü, madde ayırıcılığı) kullanarak test maddelerini değerlendirir. | Anlatım, Bireysel Çalışma, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, |
| 6 | Faktör Analizi (Keşfedici/Doğrulayıcı) gibi ileri düzey ölçme yöntemlerine giriş yapar ve testlerin boyutsallığını inceler. | Anlatım, Proje, | Performans Değerlendirme, Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 7 | Psikolojik test geliştirme sürecinin tüm aşamalarını (planlama, ön test, standardizasyon) etik bir çerçevede uygular. | Anlatım, Proje, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Performans Değerlendirme, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Tanımlar: Psikometri, psikolojik özellik, yapı (construct), ölçme. Ölçmenin Tarihçesi ve psikolojideki rolü. Ölçme sürecinin aşamaları. | |
| 2 | Ölçme Düzeyleri (Skalalar): Nominal, ordinal, aralıklı (interval), oranlı (ratio). Bu düzeylerin istatistiksel analizlerdeki önemi. Temel İstatistik (Ortalama, Standart Sapma, Korelasyon). | |
| 3 | Gözlenen Puan (X), Gerçek Puan (T), Hata Puanı (E). KTT'nin varsayımları ve bu varsayımların test geliştirmeye etkileri. Hata Kaynakları. | |
| 4 | Güvenirlik Katsayısının tanımı ve yorumlanması. Güvenirlik Türleri: Test-tekrar test, paralel formlar, iç tutarlılık (Cronbach Alfa). | |
| 5 | İç Tutarlılık Katsayıları: Cronbach Alfa, Kuder-Richardson formülleri. Puanlayıcı Güvenirliği. Standart Ölçme Hatası (SÖH) ve güven aralıkları. | |
| 6 | Geçerlik Kavramı ve güvenirlikle ilişkisi. Geçerlik Türleri: İçerik geçerliği, ölçüt bağımlı geçerlik, yapı geçerliği. | |
| 7 | İçerik Geçerliği: Uzman görüşü, kapsam örneklemesi. Ölçüt Bağımlı Geçerlik: Eş zamanlı (concurrent) ve yordayıcı (predictive) geçerlik. | |
| 8 | Yakınsak (Convergent) ve Ayırt Edici (Discriminant) Geçerlik. Çoklu Özellik-Çoklu Yöntem (ÇÖÇY / MTMM) matrisine giriş. | |
| 9 | Açımlayıcı (Exploratory) Faktör Analizi: Temel kavramlar ve adımlar (Özdeğer, Döndürme teknikleri). Yapı geçerliğini belirlemede rolü. | |
| 10 | Madde Yazma Kuralları. Madde güçlük indeksi $(p)$ ve madde ayırt edicilik indeksi $(d)$ kavramları. Madde Yanıt Kuramı (IRT)'na Giriş. | |
| 11 | Ölçekleme teknikleri (Likert, Thurstone, Guttman). Testin Standardizasyonu ve Norm Geliştirme. | |
| 12 | Ham Puandan Türetilmiş Puanlara Geçiş. Yüzdelik (Percentile) dereceler. Standart Puanlar: Z, T, Stanine, IQ puanları. Norm gruplarının seçimi. | |
| 13 | Testlerin amacına uygun ve yetkili kullanımının etik ve yasal sorumlulukları. Kültürel Duyarlılık ve testin çeviri/adaptasyon süreçlerinde etik. | |
| 14 | Bilgisayar Destekli Testler (CAT). Test Yanlılığı ve adaletli test kullanımı. Kapsamlı bir test geliştirme projesinin değerlendirilmesi. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | X | |||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | X | |||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | X | |||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | X | |||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | X | |||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | X | |||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | X | |||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | ||||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Psikometrinin tanımını, psikolojideki önemini ve ölçme düzeylerini (nominal, ordinal, interval, ratio) açıklar. | 5 | 5 | 4 | 3 | 3 | 2 | 3 | 2 | 5 | 4 | 0 | 4 |
| 2 | Klasik Test Kuramı'nın (KTK) temel varsayımlarını (gerçek puan, hata puanı) ve doğuşunu analiz eder. | 5 | 5 | 4 | 4 | 3 | 2 | 3 | 3 | 5 | 4 | 0 | 4 |
| 3 | Güvenilirliğin farklı türlerini (test-tekrar test, iç tutarlılık, eşdeğer formlar) hesaplar ve yorumlar. | 5 | 5 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 | 3 | 5 | 5 | 1 | 5 |
| 4 | Geçerliliğin farklı türlerini (içerik, yapı, ölçüt) ve geçerliliği belirleme yöntemlerini inceler. | 5 | 5 | 4 | 5 | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | 5 | 1 | 5 |
| 5 | Madde Analizi yöntemlerini (madde güçlüğü, madde ayırıcılığı) kullanarak test maddelerini değerlendirir. | 5 | 5 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 | 3 | 5 | 5 | 0 | 5 |
| 6 | Faktör Analizi (Keşfedici/Doğrulayıcı) gibi ileri düzey ölçme yöntemlerine giriş yapar ve testlerin boyutsallığını inceler. | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 3 | 4 | 3 | 5 | 5 | 1 | 5 |
| 7 | Psikolojik test geliştirme sürecinin tüm aşamalarını (planlama, ön test, standardizasyon) etik bir çerçevede uygular. | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 | 1 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||