| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Psikolojide Etik İlkeler | PSK 401 | 7 | 4 + 0 | 4 | 5 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. FATİH BAL |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | araştırma görevlileri |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Bu ders, öğrencilerin psikoloji mesleğinin temel etik kodlarını ve yasal sorumluluklarını öğrenmelerini, teorik ve uygulamalı alanlarda ortaya çıkabilecek etik ikilemleri tanıma ve çözme becerisi kazanmalarını amaçlar. |
| Dersin İçeriği | İçerik; temel etik prensipler (yararlılık, zarar vermeme), gizlilik ve sınırları, bilgilendirilmiş onam, yeterlilik, çoklu ilişkiler ve Türk Psikologlar Derneği (TPD) Etik Yönetmeliği gibi konuları kapsar. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Psikolojide etiğin tanımını, mesleki etik kodların gelişimini ve etik karar verme modelini açıklar. | Anlatım, Soru-Cevap, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 2 | Temel Etik Prensipleri (Yararlılık, Zarar Vermeme, Adalet, Saygı, Özen) ve bu prensiplerin uygulamadaki karşılığını analiz eder. | Anlatım, Tartışma, Örnek Olay, | |
| 3 | Gizlilik ve Sınırları, Bilgilendirilmiş Onam alma sürecini ve Kayıt Tutmanın etik zorunluluklarını kavrar. | Anlatım, Örnek Olay, Rol Oynama, | Performans Değerlendirme, |
| 4 | Yeterlilik (Competence), Çoklu İlişkiler (Dual Relationships) ve Çıkar Çatışması konularının risklerini değerlendirir. | Anlatım, Tartışma, Örnek Olay, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Ödev / Evde-Çöz Sınavlar, Performans Değerlendirme, |
| 5 | Araştırmalarda (deney hayvanları, insan katılımcılar) ve eğitim/süpervizyon süreçlerinde uyulması gereken etik kuralları bilir. | Anlatım, Deney ve Laboratuvar, Gezi / Gözlem, Gözlem, | |
| 6 | Klinik ve Danışmanlık uygulamalarında, özellikle zorunlu bildirim gerektiren durumlarda yasal ve etik sorumlulukları tartışır. | Rol Oynama, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), |
| 7 | Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği'ni ve bu yönetmeliğin meslek hayatına etkilerini detaylıca analiz eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Beyin Fırtınası, Proje, | Yazılı Sınavlar (Kısa ve Uzun Yanıtlı), Performans Değerlendirme, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Tanımlar ve Kavramlar: Etik, ahlak, değer, profesyonel etik. Etik Düşünce Biçimleri: Normatif, uygulamalı, meta-etik. Psikolojide Etiğin Rolü ve Tarihçesi. | |
| 2 | Temel İlkeler: Özerklik, yararlılık, zarar vermeme, adalet, dürüstlük, sadakat. Etik Kuramlar: Deontoloji (Kant), Teleoloji/Sonuççuluk (Faydacılık), Erdem Etiği. | |
| 3 | TPD Etik Yönetmeliği'nin Yapısı ve Temel İlkeleri. APA ve EFPA gibi uluslararası etik kodlara genel bakış. Yönetmeliğin Uygulama Alanları. | |
| 4 | Profesyonel Sınırlar: Eğitim, deneyim, uzmanlık alanı. Sürekli Mesleki Gelişim (SMG). Yetkinliğin aşılması ve yetkinlik sınırları içinde kalmanın önemi. | |
| 5 | Gizliliğin Hukuki ve Etik Boyutları. Sınırları ve istisnai durumlar (kendine veya başkasına zarar verme riski, yasal zorunluluklar). Bilgi paylaşımı ve Ekip Çalışması. | |
| 6 | Tanım ve Önemi: Tedavi, araştırma ve değerlendirme süreçlerinde onam. Onamın Unsurları: Gönüllülük, kapasite, bilgilendirilme. Küçükler ve Yasal Temsilcilerle Çalışma. | |
| 7 | Çoklu İlişkilerin Tanımı ve Riskleri. Cinsel ve cinsel olmayan çoklu ilişkiler. Sınırların Belirlenmesi ve Korunması. Çıkar çatışması yönetimi. | |
| 8 | İnsan Katılımcıların Korunması. Kurumsal Etik Kurullar (İEKK). Veri Güvenliği, Dürüstlüğü ve Raporlama Etiği. Aldatma (Deception) ve Giderilmesi (Debriefing). | |
| 9 | Tanı, Değerlendirme ve Test Kullanımında Etik. Yanlış tanı ve etiketlemenin etik sonuçları. Kanıta Dayalı Uygulamaların Önemi. | |
| 10 | Acil Durumlar ve Risk Yönetimi (İntihar, Şiddet). Zorunlu Tedavi ve Gözetim. Terapötik Sürecin Sınırlandırılması ve Sona Erdirilmesi. | |
| 11 | Adli Psikolojide Rol Çatışmaları (Müvekkil vs. Mahkeme). Okul ve Eğitim Ortamlarında Gizlilik ve Veli/Öğrenci Hakları. Raportör Olma Sorumluluğu. | |
| 12 | Online Terapi ve Danışmanlığın Etik Zorlukları. Veri güvenliği (KVKK) ve teknoloji kullanımı. Sosyal Medya Etiği ve Profesyonel İmaj. | |
| 13 | Kültürel Yeterlilik ve Farkındalık. Farklı gruplarla (azınlıklar, LGBTQ+, göçmenler) çalışırken etik sorumluluklar. Önyargı ve Ayrımcılıkla Mücadele | |
| 14 | Etik İkilemlerle Başa Çıkma Stratejileri. Karar Verme Modellerinin Uygulanması (örneğin, Corey, Corey ve Callanan Modeli). Kapsamlı Vaka Analizi ve Değerlendirme. |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Bireylerin davranışlarını ve zihinsel süreçlerini anlamak için uygun yöntem ve tekniklerle veri toplar, analiz eder ve yorumlar. | ||||||
| 2 | Psikoloji alanında kullanılan araç, test ve yöntemleri bilimsel etik çerçevesinde seçer, kullanır ve değerlendirir. | ||||||
| 3 | Bireysel ve toplumsal sorunları analiz edebilmek için çağdaş kuramsal yaklaşımları ve bilimsel yöntemleri kullanarak çözüm üretir. | ||||||
| 4 | Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerli olan etik ilkeleri benimser ve mesleki uygulamalarında bu ilkelere uygun davranır. | X | |||||
| 5 | Alanıyla ilgili güncel gelişmeleri takip eder, yaşam boyu öğrenme bilinci geliştirir ve kendini sürekli yeniler. | X | |||||
| 6 | Disiplin içi ve disiplinler arası ekiplerde etkin biçimde çalışır, sorumluluk alır ve iş birliği yapar. | X | |||||
| 7 | Sözlü ve yazılı iletişim becerilerini kullanarak düşüncelerini açık ve anlaşılır şekilde ifade eder; en az bir yabancı dili mesleki düzeyde kullanır. | X | |||||
| 8 | Psikolojik uygulamaların toplumsal, hukuksal ve çevresel etkileri konusunda farkındalık geliştirir. | X | |||||
| 9 | Alanla ilgili farklı veri kaynaklarını kullanarak bilimsel araştırma tasarlar, uygular ve sonuçlarını raporlar. | ||||||
| 10 | Bilgi teknolojilerini etkin kullanarak psikolojik verileri analiz eder ve sunar. | ||||||
| 11 | En az iki farklı seçmeli ders ve alan dışı ders aracılığıyla çok yönlü bakış açısı geliştirir. | X | |||||
| 12 | Program çıktılarına erişim düzeylerini izlemek ve değerlendirmek üzere ölçme ve değerlendirme yöntemlerini uygular. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Psikolojide etiğin tanımını, mesleki etik kodların gelişimini ve etik karar verme modelini açıklar. | 0 | 2 | 0 | 5 | 5 | 3 | 4 | 4 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 2 | Temel Etik Prensipleri (Yararlılık, Zarar Vermeme, Adalet, Saygı, Özen) ve bu prensiplerin uygulamadaki karşılığını analiz eder. | 0 | 2 | 2 | 5 | 5 | 3 | 4 | 4 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 3 | Gizlilik ve Sınırları, Bilgilendirilmiş Onam alma sürecini ve Kayıt Tutmanın etik zorunluluklarını kavrar. | 0 | 2 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 0 | 4 | 5 | 5 |
| 4 | Yeterlilik (Competence), Çoklu İlişkiler (Dual Relationships) ve Çıkar Çatışması konularının risklerini değerlendirir. | 0 | 0 | 0 | 5 | 5 | 5 | 0 | 3 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 5 | Araştırmalarda (deney hayvanları, insan katılımcılar) ve eğitim/süpervizyon süreçlerinde uyulması gereken etik kuralları bilir. | 0 | 2 | 0 | 5 | 5 | 5 | 5 | 3 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 6 | Klinik ve Danışmanlık uygulamalarında, özellikle zorunlu bildirim gerektiren durumlarda yasal ve etik sorumlulukları tartışır. | 0 | 0 | 0 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| 7 | Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği'ni ve bu yönetmeliğin meslek hayatına etkilerini detaylıca analiz eder. | 0 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 0 | 0 | 5 | 5 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 40 |
| 1. Final | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 4 | 64 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü | 130 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,2 | ||
| dersAKTSKredisi | 5 | ||