1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Pr. (Yl) (Tezli)
  3. Klâsik Türk Edebiyatı-Belâgat (2025 - 2026)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Klâsik Türk Edebiyatı-Belâgat ETE 523 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. OZAN YILMAZ
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Muhammed Tarık Ablak
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Belâgat biliminin tanıtılması, Klasik Türk Edebiyatında geçen belagat unsurlarının tanınıp anlaşılması, Belli başlı edebî sanatların uygulamalı bir şekilde öğretilmesi
Dersin İçeriği

Belâgat biliminin tanımı ve özellikleri tanındıktan sonra, belagatin dalları hakkında bilgi verilecek, edebî sanatlar ve türleri öğrenildikten sonra örnekler üzerinde uygulama yapılacaktır.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Belâgatin ne olduğunu bilir, tanımını yapar. Anlatım, Soru-Cevap,
2 Belâgatin konu alanlarını ve bölümlerini öğrenir. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Anlatım,
3 Belâgatin bölümlerinden beyân, bedî ve maanîyi alt başlıklarıyla öğrenir. Soru-Cevap, Anlatım, Beyin Fırtınası,
4 Maânînin bölümlerinden edebî sanatları öğrenir. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Gezi / Gözlem,
5 Edebî sanatları türlerine göre ayırır. Gezi / Gözlem, Tartışma,
6 Söze dayalı edebî sanatları bilir, uygulamasını yapar. Grupla Çalışma, Tartışma, Gezi / Gözlem,
7 Anlama dayalı edebî sanatları bilir, uygulamasını yapar. Gezi / Gözlem, Tartışma, Grupla Çalışma,
8 Klâsik Türk edebiyatında geçen belagat unsurlarını öğrenir, uygulamasını yapar. Tartışma, Gezi / Gözlem,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Belagatin tanımı, özellikleri ve edebiyatla ilişkisi hakkında bilgi verilmesi Ahmed Cevdet Paşa’nın “Belâgat-ı Osmâniye”sinin önsöz ve girişinde belagat hakkında verilen bilgiler okunup değerlendirilecek
2 Belagatin dallarından Beyân ve Klâsik edebiyatla ilişkisi. Fesahat ve Selaset hakkında bilgi verilmesi. Fesahati bozan hallerden Tenâfür, Garabet ve Kıyasa Muhalefet hakkında bilgi verilmesi. Örnekler üzerinde uygulamalar. Kaya Bilgegil’in Edebiyat Bilgi ve Teorileri başlıklı eserinden “Beyân” kısmı okunacak. M. Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat bilgisi: Belagat” başlıklı kitabındaki “Beyân” kısmı okunacak.
3 Belagatin dallarından Bedî ve Klâsik edebiyatla ilişkisi. İcaz, İtnâb, Tahsîs terimlerinin tanımı ve Klâsik edebiyattan seçilmiş örnekler üzerinde ugyulamalar. Kaya Bilgegil’in Edebiyat Bilgi ve Teorileri başlıklı eserinden “Bedî” kısmı okunacak. M. Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat bilgisi: Belagat” başlıklı kitabındaki “Bedî” kısmı okunacak.
4 Belagatin dallarından Maanî ve Klâsik edebiyatla ilişkisi. Maanînin inceleme alanına giren edebî sanatların Klâsik Türk edebiyatındaki kullanım alanlarının kaynaklar yardımıyla görülmesi Kaya Bilgegil’in Edebiyat Bilgi ve Teorileri başlıklı eserinden “Maanî” kısmı okunacak. M. Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat bilgisi: Belagat” başlıklı kitabındaki “Maanî” kısmı okunacak.
5 Edebî sanatlar hakkında bilgi. Klâsik Türk edebiyatında kullanılan edebî sanatların tasnifi Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
6 Anlama Dayalı Edebî Sanatlardan Mecaz-ı Mürsel, Teşbih, Kinaye, Teşhis, İstiâre hakkında bilgiler ve bunların örnekler üzerinde uygulanması Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
7 Anlama Dayalı Edebî Sanatlardan Tevriye, Telmih, Hüsn-i Talîl, Tecâhül-i Ârif ve Klâsik Türk edebiyatından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar. Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
8 Anlama Dayalı Edebî Sanatlardan Mübâlağa, İğrâk, İfrât, Tefrît ve Klâsik Türk edebiyatından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
9 ARA SINAV
10 Anlama Dayalı Edebî Sanatlardan Terdîd, Tekrîr, Muhtemilü’z-Zıddeyn, İrsâd ve Klâsik Türk edebiyatından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
11 Anlama Dayalı Edebî Sanatlardan Leff ü Neşr, Tenâsüp ve Klasik Türk edebiyatından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
12 Lafza Dayalı Edebî Sanatlardan Cinas, İştikâk, Kalb ve Klasik Türk edebiyatından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar Kaya Bilgegil’in “Edebiyat Bilgi ve Teorileri” ve Yekta Saraç’ın “Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat” adlı eserlerinden ilgili kısımlar okunup değerlendirilecek.
13 Ebced hesabı ve Türk edebiyatındaki yeri. Ebced hesabıyla tarih düşürme sanatının Klasik edebiyattaki varlığının örneklerle gösterilmesi. Tarih düşürme çeşitlerinin örnekleriyle anlatılması İsmail Yakıt’ın “Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme” adlı eserinin incelenmesi. İlgili bölümlerin okunması. Nabî divanından seçilmiş örnekler üzerinde uygulamalar.
14 Klasik Türk edebiyatında belagat ve edebî sanatların yeri ve önemiyle ilgili genel bir değerlendirmenin yapılması. Dersin hocası tarafından belirlenen örnekler üzerinde öğrencilere uygulama çalışmalarının yaptırılması.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

1. Ahmed Cevdet Paşa, Belâgat-ı Osmâniyye, Akçağ Yay., Ankara.
2. M. Kaya Bilgegil, “Edebiyat Bilgi ve Teorileri”, Enderun Kitabevi, İstanbul.
3. Yekta Saraç, Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belagat, 3F Yayınları, İstanbul.
4. Cem Dilçin, Türk Şiir Bilgisi, TDK Yay., Ankara
5. İsmail Yakıt, Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken Yay., İstanbul
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir. X
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir. X
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler. X
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir. X
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır. X
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi, disiplinler arası araştırmalar yapar. X
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler. X
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir.
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur.
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular.
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Belâgatin ne olduğunu bilir, tanımını yapar. 5 5 5 5
2 Belâgatin konu alanlarını ve bölümlerini öğrenir. 5 5 5 5
3 Belâgatin bölümlerinden beyân, bedî ve maanîyi alt başlıklarıyla öğrenir. 5 5 5 5
4 Maânînin bölümlerinden edebî sanatları öğrenir. 5 5 5 5
5 Edebî sanatları türlerine göre ayırır. 5 5 5 5
6 Söze dayalı edebî sanatları bilir, uygulamasını yapar. 5 5 5 5
7 Anlama dayalı edebî sanatları bilir, uygulamasını yapar.
8 Klâsik Türk edebiyatında geçen belagat unsurlarını öğrenir, uygulamasını yapar. 2 0 0 0 3 3 5 5 0 0 5 4 4 5
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Ödev 40
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 5 5
Ödev 3 10 30
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 15 15
Toplam İş Yükü 162
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 6,48
dersAKTSKredisi 6