1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
  3. Türk Dilinde Tabakalaşma (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilinde Tabakalaşma TDE 390 6 3 + 0 3 5
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Tuğçe TAKOĞLU 
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Tarihi dönemlerdeki etkileşmelerden dolayı meydana gelen oluşumlar sonunda muhtelif Türk lehçe, şive veya ağızlarına ait özelliklerin aynı lehçe, şive veya şivede toplanmasının örneklerini tanıtmak, meydana gelen ses ve şekil tabakalaşmalarının etkileşim süreçlerini ayırabilmenin yollarını göstermek, bunun dil araştırmalarındaki önemini kavratmak.
Dersin İçeriği

Gerek tarihi, gerek günümüz Türk lehçe, şive ve ağızlarının bir ağızda toplanmış örnekleri, aynı diyalekt içinde farklı dönemlerde meydana gelen değişmelerin izleri; aynı ağız özelliğinin farklı diyalektlerde görülen örnekleri.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Tabakalaşmanın tanımı, konusu ve Türk dili için önemini anlatır. Anlatım, Soru-Cevap,
2 Tabakalaşmayla ilgili olan tabakalanma arasındaki ilişkiyi belirler, tabakalanmayı anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Gösterip Yaptırma,
3 Tabakalaşma türlerini örnekler ve herhangi bir tabakalaşma örneğinin hangi gruba ait olduğunu gösterir. Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma, Gösterip Yaptırma,
4 Tabakalaşma örneklerini birbirleriyle karşılaştırır, aralarındaki farkları ayırt eder. Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma, Rol Oynama,
5 Çeşitli tabakalaşma örneklerini düzenler. Anlatım, Tartışma, Gösterip Yaptırma,
6 Türk dilinin çeşitli şivelerinde görülen tabakalaşma örneklerini değerlendirir ve hakkında hüküm verir. Anlatım, Tartışma, Grupla Çalışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Dilde tabaka nedir, tabakalaşma nedir? Tabakalaşma ile ilgili hazırlanmış kaynakları araştırmak.
2 Tabakalaşma ve öteki süreç olan Tabakalanma. Türk dili tarihinin belli başlı tabakalaşma ve tabakalanma safhaları Türk dilinin tarihi şivelerinin ses ve şekil bilgisi hususiyetleri bakımından geriye dönük tekrar yapmış olmak.
3 Tabakalaşma türleri Tabaka teriminin ne olduğuna dair tekrar yapmış olmak.
4 Seslerde ve ses değişmelerinde görülen tabakalaşmalar Geriye dönük ses bilgisi ve ekleşme bilgisi tekrarı yapmak.
5 Eklerde görülen tabakalaşmalar Geriye dönük ses bilgisi ve ekleşme bilgisi tekrarı yapmak.
6 Kelimelerde görülen tabakalaşmalar Geriye dönük ses bilgisi ve ekleşme bilgisi tekrarı yapmak.
7 Anlam tabakalaşmaları Türk dilinin söz varlığına dair yapılmış kaynakları incelemek.
8 Deyimler ve formel sözlerde tabakalaşma ve tabakalanmalar Türk dilinin söz varlığına dair yapılmış kaynakları incelemek.
9 ARASINAV Genel konu tekrarı yapmış olmak.
10 İç ödünçleme ve dış ödünçlemelerle meydana tabakalaşmalar Ödünçleme kavramı hakkında ön bilgi edinmiş olmak.
11 Alıntılarla meydana gelen tabakalaşmalar Alıntı kavramı hakkında ön bilgi edinmiş olmak.
12 Tabakalaşmanın derinliği ya da çoklu tabakalaşma Ders notlarını tekrar etmiş olmak.
13 Tabakalaşmanın sınırları Ders notlarını tekrar etmiş olmak.
14 Karşılaştırmalı tabakalaşma örnekleri Ders notlarını tekrar etmiş olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

TİETZE,Andreas; Anadolu Türkçesinin Tabakalaşması, VIII. Türk dili kurultayı,
Bilimsel Bildiriler 1957, s. 73-74.
TURAN,Zikri; Türk Kelimesinin Aslı, 5. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı
Bildirileri, Ankara 2004, s.2953-2972.
TURAN, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, A.B.Ercilasun Arm., Ankara 2008, s.235-
244.
TURAN, Zikri; Eski Türkçe Döneminde Bir Morfofonetik Karşıtlık Sorunu, TEKE Dergisi, S. 1, 2012
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
2 Atatürk İlkeleri ve inkılapları konusunda bilgi edinir.
3 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yapılmış güncel araştırmaları takip edebilecek düzeyde yabancı dil bilgisi kazanmayı amaç edinir.
4 Türk dilini ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceler.
5 Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi olarak ve dil bilgisi açısından değerlendirebilir.
6 Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihi gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve çeviri yazıya aktarır.
7 Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dil bilimi açısından eleştiri yapar.
8 Edebi dönemler (klasik veya çağdaş), edebi akımlar ve şahsiyetler üzerinde, mesleki sorumluluk bilinciyle bilimsel, edebi , disiplinler arası araştırmalar yapar.
9 Lehçe, şive ve ağız bilgisinin içeriğini anlar; Türkiye Türkçesinin ağızlarına ait metinleri inceler.
10 Gerekli metot, yöntem ve teknikleri öğrenerek halk bilimi alanında araştırma ve derleme yapabilir
11 Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur.
12 Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında kullanır ve uygular.
13 Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.
14 Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve ahlaki değerleri gözetir.
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Tabakalaşmanın tanımı, konusu ve Türk dili için önemini anlatır.
2 Tabakalaşmayla ilgili olan tabakalanma arasındaki ilişkiyi belirler, tabakalanmayı anlatır.
3 Tabakalaşma türlerini örnekler ve herhangi bir tabakalaşma örneğinin hangi gruba ait olduğunu gösterir.
4 Tabakalaşma örneklerini birbirleriyle karşılaştırır, aralarındaki farkları ayırt eder.
5 Çeşitli tabakalaşma örneklerini düzenler.
6 Türk dilinin çeşitli şivelerinde görülen tabakalaşma örneklerini değerlendirir ve hakkında hüküm verir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 10 10
Ödev 1 8 8
Final 1 15 15
Toplam İş Yükü 113
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 4,52
dersAKTSKredisi 5