| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Tarihi ve Kültürel Boyutuyla Alevilik | ILA 354 | 6 | 2 + 0 | 2 | 3 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | Türklerin İslamlaşma süreci, Alevi-Bektaşi kültürünün sözlü ve yazılı kaynakları, Alevi-Sünni farklılaşması, inanç ve ritüelleri hakkında bilgi sahibi olmak. |
| Dersin İçeriği | Temel kavramlar, Bektaşilik ve Aleviliğin Ortaya Çıkışı, Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması; bunun kökeni ve temel nitelikleri, Osmanlı Safevi mücadelesi ve Aleviliğin teşekkülüne etkisi. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Bektaşilik, Alevilik ve Kızılbaşlık kavramlarını tanımlar | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 2 | Türklerin İslamlaşmasında etkili olan tasavvufî akımları tanımlar | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 3 | Aleviliğin tarihi gelişim sürecini açıklar | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 4 | Anadoluda Sünni-Alevi ayrışmasında etkili olan unsurları açıklar | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 5 | Aleviliğin teşekkülünde rol oynayan siyasi, dini, sosyal ve kültürel faktörleri değerlendirir | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, | |
| 6 | Aleviliğin günümüze intikalini izah eder. | Beyin Fırtınası, Soru-Cevap, Anlatım, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş ve genel bir çerçeve | |
| 2 | Alevilik, Bektaşilik, Kızılbaşlık vb. terimler, | |
| 3 | Türklerin İslam öncesi din ve inançları, bunların Aleviliğe etkisi | |
| 4 | Türklerin İslamlaşma süreci ve Ehl-i Beyt sevgisinin yaygınlığı | |
| 5 | Yesevilik, Kalendirilik, Bektaşilik, Hurufilik vb. tasavvufi yapıların etkileri, | |
| 6 | Selçuklular ve Osmanlı dönemlerinde Anadoluda sosyal ve kültürel hayat | |
| 7 | Hacı Bektaş Veli ve Bektaşi gelenek | |
| 8 | Bektaşilik ve iktidar ilişkileri, | |
| 9 | Erdebil Tekkesi ve Şeyh Safi | |
| 10 | Erdebil tekkesinin Türkmenler üzerindeki rolü, | |
| 11 | Safevi devletinin kurulması ve Kızılbaşların rolü | |
| 12 | Osmanlı-Safevi ilişkileri | |
| 13 | Anadoluda Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması, | |
| 14 | Kızılbaş farklılaşmasında ulemanın rolü |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | ] Ahmet Yaşar Ocak, Türk Sufiliğine Bakışlar, İstanbul 2002. [3] F. Babinger-Fuad Köprülü, Anadoluda İslâmiyet, çev., Ragıp Hulusi, İstanbul 2000. [4] Kurt Hasan, Orta Asyanın İslamlaşma Süreci (Buhara Örneği) Ankara 1998- [5] Yusuf Ziya Yörükan, Anadoluda Aleviler ve Tahtacılar, Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı Yaynları, Ankara 1998. [6] Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiyede Alevilik Bektaşilik, Ankara 1996. [7] M.Saffet Sarıkaya, Anadolu Aleviliği (XI.-XIII. asırlar), Ötüken Yay., İstanbul 2003. [8] Harun Yıldız, Anadolu Aleviliği, Ankara 2004. [9] Mustafa Ekinci, Anadolu Aleviliğinin Tarihsel Arka planı, İstanbul 2002. [10] Bulut, H.İbrahim, Osmanlı-Safevi İlişkilerinde Ulemanın Rolü, Dini Araştırmalar Dergisi, cilt 8, Ocak-Nisan 2005, s. 179- 195. [11] Ocak A. Yaşar, Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfilik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), TTK Yay., Ankara, 1999 [12] Ocak, A. Yaşar, Babaîler İsyanı Alevîliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu´da İslâm-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü, Dergâh Yay., İstanbul 1996. H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126. 13] H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126. [14] Faruk Sümer, Safevi Devletinin Kuruluşunda Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 2002 [15] Sayın Dalkıran, İbn-i Kemalin Düşünce Tarihimizdeki Yeri, OSAV. Yay. İstanbul 1997. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İlahiyat alanında temel kavramları kavrar, kavramlar arası ilişkilere hâkimdir. | X | |||||
| 2 | Bir yabancı dili kullanarak İlahiyat alanında kuramsal ve uygulamalı bilgileri izler ve ilgili alandaki uzman ve uzman olmayan kişi ve kuruluşlarla bu bilgileri paylaşır. (Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyinde). | ||||||
| 3 | Edindiği ilahiyat bilgisinin gerekleri doğrultusunda tutum ve davranışlarıyla topluma örnek olacak davranışlar sergiler. Sosyal ve kültürel hakların evrenselliğini destekler, sosyal adalet bilinci kazanır, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkar. | X | |||||
| 4 | Klasik ve güncel dini meseleleri saptama, tanımlama, eleştirel bir yaklaşımla değerlendirme, yorumlama, formüle etme ve çözme becerisine sahiptir; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçer ve uygular. | X | |||||
| 5 | İlahiyat alanındaki bilgi ve beceriler ile alandaki sorunlara yönelik bilimsel yöntemlerle ortaya konulmuş çözüm önerilerini ilgili kişi ve kurumlarla çeşitli iletişim araçları vasıtasıyla paylaşır. | X | |||||
| 6 | Dini anlayış ve uygulamaların evrensel ve toplumsal boyuttaki (güvenlik, sağlık, iktisat, çevre, vb.) etkileri ve hukuksal sonuçları hakkında farkındalık sahibidir. | X | |||||
| 7 | Sorumluluğu altındakilerin öğrenme gereksinimlerini belirler, öğrenme süreçlerini yönetir ve kişisel, mesleki alandaki gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlar. | ||||||
| 8 | İlahiyat alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitaplarına, uygulama araç-gereçlerine ve bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerine dair sahip olduğu kuramsal ve uygulamalı bilgileri eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. | X | |||||
| 9 | Değişen hayata ve yeniliğe karşı açık tutuma sahiptir; toplumsal, ekonomik, yasal ve siyasal gelişmelerden haberdardır. | X | |||||
| 10 | Toplumsal alanda karşılaşılan karmaşık dini meseleleri çözmek için bireysel inisiyatif alarak bağımsız çalışır veya ekip üyesi olarak sorumluluk alır. | X | |||||
| 11 | İlahiyat alt dalları ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak disiplinler arası araştırma -inceleme, yorum ve analiz yapar. | X | |||||
| 12 | Alanındaki çeşitli sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklere katılır; yaşam boyu öğrenmeye ve sorgulamaya ilişkin olumlu tutum geliştirir. | X | |||||
| 13 | İlahiyat alanındaki bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, sonuçların duyurulması ve kullanılması aşamalarında toplumsal, kültürel, bilimsel ve ahlakî değerleri gözetir. | X | |||||
| 14 | İlahiyat alanı için uygun araçları seçer, kullanır, geliştirir ve alanın gerektirdiği bilgi ve bilişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. | ||||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Bektaşilik, Alevilik ve Kızılbaşlık kavramlarını tanımlar | 0 | 0 | 2 | 3 | 1 | 2 | 0 | 1 | 2 | 3 | 5 | 4 | 3 | 0 |
| 2 | Türklerin İslamlaşmasında etkili olan tasavvufî akımları tanımlar | 0 | 0 | 2 | 2 | 1 | 3 | 0 | 1 | 1 | 3 | 3 | 4 | 2 | 0 |
| 3 | Aleviliğin tarihi gelişim sürecini açıklar | 0 | 0 | 2 | 3 | 1 | 5 | 0 | 2 | 3 | 2 | 4 | 2 | 3 | 0 |
| 4 | Anadoluda Sünni-Alevi ayrışmasında etkili olan unsurları açıklar | 0 | 0 | 3 | 2 | 1 | 2 | 0 | 3 | 4 | 2 | 3 | 3 | 2 | 0 |
| 5 | Aleviliğin teşekkülünde rol oynayan siyasi, dini, sosyal ve kültürel faktörleri değerlendirir | 0 | 0 | 2 | 3 | 1 | 3 | 0 | 2 | 2 | 3 | 3 | 2 | 3 | 0 |
| 6 | Aleviliğin günümüze intikalini izah eder. | 0 | 0 | 2 | 3 | 1 | 2 | 0 | 2 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 | 0 |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 100 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Kısa Sınav | 2 | 1 | 2 |
| Ödev | 1 | 4 | 4 |
| Final | 1 | 2 | 2 |
| Toplam İş Yükü | 73 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 2,92 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 3 | ||