Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
İlk Dönem Dini-Siyasi Mezhep Hareketleri KLM 518 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri

Yok

Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. HÜLYA TERZİOĞLU
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Erken dönem İslam dünyasında ortaya çıkan mezhep ve fikir hareketleri hakkında bilgi edindirmek, ortaya çıkış süreçleri inanç, görüş ve metotları hakkında bilgi sahibi olmak.

Dersin İçeriği

Arap kültürü ve fırkaların ortaya çıkmasındaki rolü, mezhep farklılıklarına tesir eden dahili ve harici sebepler, dini siyasi faktörler, Hz. Peygamber, Ebu Bekir, Osman ve Ali dönemlerinde zuhur eden ihtilaflar, Ali-Muaviye çekişmesi, Haricilik, Mürcie, Şia ve Mutezilenin ortaya çıkmasını hazırlayan etkenler.

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 İslam tarihinde vuku bulan ilk dönem olaylarını açıklar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Hz. Peygamber ve halifeler dönemimdeki ilmi ve kültürel ortamı tanımlar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
3 İlk dönem fırkalaşma hadiselerinin sebeplerini açıklar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
4 Ali-Muaviye çekişmesi ve bunun fikir ayrılıklarına etkilerini yorumlar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
5 Hariciliğin ortaya çıkmasını hazırlayan faktörleri değerlendirir, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
6 Siyasi görüşlerin dini fırkalaşmaya dönüşmesinin gerekçelerini açıklar, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 İslam öncesi Arap kültürüne giriş
2 İslam öncesi dönemde Arabistanda inanç ve dinler
3 Mezheplerin ortaya çıkmasına etki eden siyasi etkenler
4 Mezheplerin ortaya çıkmasına etki eden dini etkenler
5 Mezheplerin ortaya çıkmasına etki eden sosyo-kültürel etkenler
6 İslam dünyasında ortaya çıkan ilk ihtilaflar
7 Hz. Osman dönemi ve olaylarının mezheplerin çıkışına etkileri
8 Hz. Ali-Muaviye mücadelesi ve sonuçlar
9 Hariciliği ortaya çıkaran faktörler
10 Şia ve gelişim süreci
11 Mürcie ve teşekkülü
12 İtizal görüşü ve gerekçeleri
13 Ehl-i Hadis, Kurra, Ehl-i Rey
14 Emeviler dönemi dini-siyasi hareketler
Kaynaklar
Ders Notu

[1] Aşağıda belirtilen kitap bölümleri ve makaleler.

Ders Kaynakları

Eşarî, Makâlatül-Islâmiyyîn vehtilâfil-Musallîn, ed. Helmut Ritter, Weisbaden 1980;
Bağdadi, Mezhepler arasındaki Farklar, tr. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991;
Ibn Hazm, el-Fasl fîl-Mile, Beirut 1986; Şehristani,el-Milel ven-nihal, ed. Abdulamir Ali Mahna-Ali Hasan Faur, Beyrut 1993;
Kummi/Nevbahti, Şiî Fırkalar [ Kitâbul-Makâlât vel-Fırak/Fırakiş-şia], tr. Hasan OnatSabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2004;
W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, tr. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1981;
Ethem Ruhi Fığlalı, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İstanbul 1983,
Wilferd Madelung, Religious Schools and Sects in Medeiaeval Islam, London 1985;
Abdurrahman el-Bedevi, Mazâhibül-Islâmiyyîn, Beyrut 1996;
Hasan Onat, Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993;
Hasan Onat, Yirminci Asırda Şilik ve İran İslam Devrimi, Ankara 1996;
Sönmez Kutlu, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000;
Muhammad Abu Zahra, İslâmda Siyâsi ve İtikâdî Mezhepler Tarihi, tr. E. Ruhi Fığlalı-O. Eskicioğlu, İstanbul 1970;
İmam Maturidi ve Maturidilik, ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003;
Bulut, H.İbrahim, Mutezile Mezhebinde Nedensellik Tartışmaları, Marife Bilimsel Birikim, Yıl 3, Sayı 3, (Kış 2003), ss. 275-292;
Bulut, H.İbrahim, Şeyh Müfîd ve Şia´da Usûlî Farklılaşma Süreci, İzmir, 2005.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 İlgili alanda bilimsel bilgi oluşturacak veri toplama, literatür inceleme ve analiz yapma becerisini kazanmak; Bilimsel araştırma sürecine ilişkin yöntem bilgi ve becerisinde ustalaşmış olmak; Bilimsel çalışmalarında kuramsal, yöntemsel ve uygulama bağlamında en az bir alanda katkı sağlama becerisini kazanmak; Eleştirel bir değerlendirme ve sentez yapma yeterliliği kazanmak; Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olma ve yeni fikirler üretebilme becerisi kazanmak; Disiplinler arası çalışabilme becerisine sahip olmak ve farklı alanlardaki kuram, yöntem ve uygulamaları ilgili alana adapte edebilme becerisi kazanmak; İlgili alandaki teknolojik gelişmeleri, bilimsel ilerlemeleri ve bilgi teknolojilerini yakından takip etmek; Akademik yazım alışkanlığına katkı sağlayacak alanı ile ilgili en az bir yayın yapmak; Uzmanlık alanları ile ilgili olarak ulusal ve uluslar arası çevrelerle iletişim kurabilme becerisi kazanmak; Akademik hayatın gerektirdiği düzeyde davranış ve etik duyarlılığa sahip olmak X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1
1 İslam tarihinde vuku bulan ilk dönem olaylarını açıklar,
2 Hz. Peygamber ve halifeler dönemimdeki ilmi ve kültürel ortamı tanımlar,
3 İlk dönem fırkalaşma hadiselerinin sebeplerini açıklar,
4 Ali-Muaviye çekişmesi ve bunun fikir ayrılıklarına etkilerini yorumlar,
5 Hariciliğin ortaya çıkmasını hazırlayan faktörleri değerlendirir,
6 Siyasi görüşlerin dini fırkalaşmaya dönüşmesinin gerekçelerini açıklar,
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 10 10
Kısa Sınav 2 10 20
Ödev 1 10 10
Final 1 10 10
Toplam İş Yükü 146
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,84
Dersin AKTS Kredisi 6