| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Klasik İslam Mezhepleri Tarihi | IMT 501 | 0 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | Yok |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | YUKSEK_LISANS |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR |
| Dersi Verenler | Doç.Dr. HABİB KARTALOĞLU, |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Diğer |
| Dersin Amacı | İslam tarihi sürecinde ortaya çıkan temel mezhepler ve bunların önemli gruplarını tanımak; ortaya çıkış süreçleri inanç, görüş ve metotları hakkında bilgi sahibi olmak; bunları kendi özgün kaynaklarından okuyup anlaşılmasını sağlamak. |
| Dersin İçeriği | İslam düşünce tarihinde ortaya çıkan temel dini-siyasi fırkalar; Haricilik, Şia, Mürcie, Mutezile, Ehl-i Sünnet ve bunların ana kolları. Temel prensipleri, İslam tarihindeki etkinlikleri, İslam düşüncesine katkıları, temel kaynakları ve metotları. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | İslam Mezheplerinin temel terimlerini tanımlar, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 2 | Mezheplere ayrılmanın dini, sosyal, siyasi vb. sebeplerini açıklar, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 3 | Mezheplerin ana fikirlerini mukayeseli olarak değerlendirir | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 4 | Tarihi süreçte ortaya çıkan temel İslam mezhepleri tanır, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 5 | Mezheplerin önemli temsilcileri ve eserlerini tanır, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 6 | Beşeri tezahürler olan mezhepleri tarafsız ve bilimsel bir yaklaşımla değerlendirir, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 7 | Mezhebî fikirlerin oluşumundaki sosyal, kültürel dini ve siyasi unsurları açıklar, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, | |
| 8 | Mezheplerin İslam düşüncesine katkılarını değerlendirir, | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş, dersin amacı, metodu ve genel bir çerçevesi. | |
| 2 | Mezheplerin ortaya çıkışında dini, siyasi, sosyal ve psikolojik sebepler; İslam mezhepleri Tarihinde usul tartışmaları. | |
| 3 | Hz. Peygamber ve dört halife dönemi hadiseleri, Hz. Ali ve Muaviye mücadelesi, | |
| 4 | Hariciler; Harici fırkalar ve temel görüşleri. | |
| 5 | Mürcie fırkası, temel görüşleri ve etkileri. | |
| 6 | Cebriye ve Kaderiye fırkaları ve bunların İslam düşüncesine katkıları. | |
| 7 | Makalat-Fırak literatürünün iki metaforu: Sebeiyye ve Cehmiyye | |
| 8 | Mutezile mezhebi, ortaya çıkışı ve teşekkül dönemi, temel görüşleri, | |
| 9 | Basra ve Bağdat Mutezilesi, mensupları, görüşleri, kaynakları ve siyasi tutumları, | |
| 10 | Şiilik, teşekkül dönemi ve fırkalara ayrılma süreci, | |
| 11 | Zeydiyye ve İsmailiyye ekolleri, | |
| 12 | Şii-İmamiyye ve temel görüşleri, | |
| 13 | Şiada Ahbarilik ve Usulilik, | |
| 14 | Ehl-i sünnet ekolü, teşekkül süreci ve temel görüşleri, |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | [1]Eşarî, Makâlatül-Islâmiyyîn vehtilâfil-Musallîn, (ed. Helmut Ritter), Weisbaden 1980. [2]Muhammad Abu Zahra, İslâmda Siyâsi ve İtikâdî Mezhepler Tarihi, (çev. E. Ruhi Fığlalı-O. Eskicioğlu), İstanbul 1970. [3]W.Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, (çev. E.R.Fığlalı), Ankara 1981. [4]Ethem Ruhi Fığlalı, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İstanbul 1983. [5]Wilferd Madelung, Religious Schools and Sects in Medeiaeval Islam, London 1985. [6]Ibn Hazm, el-Fasl fîl-Mile, Beirut 1986. [7]Bağdadi, Mezhepler arasındaki Farklar, İstanbul 1991. [8]Şehristani,el-Milel ven-nihal, (ed. Abdulamir Ali Mahna-Ali Hasan Faur), Beyrut 1993. [9]Hasan Onat, Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993. [10]Osman Aydınlı, İslam Düşüncesinde Aklileşme Süreci, Ankara 2001. [11] Matüridi, Kitâbüt-Tevhîd Tercümesi, (çev. B. Topaloğlu), Ankara 2002. [12]S. Kutlu, İmam Matüridi ve Matüridilik, Ankara 2003. [13]Kummi/Nevbahti, Şiî Fırkalar [ Kitâbul-Makâlât vel-Fırak/Fırakiş-şia], tr. Hasan OnatSabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2004. [14]Abdurrahman el-Bedevi, Mazâhibül-Islâmiyyîn, Beyrut 1996. [15]Sönmez Kutlu, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İlgili alanda bilimsel bilgi oluşturacak veri toplama, literatür inceleme ve analiz yapma becerisini kazanmak; Bilimsel araştırma sürecine ilişkin yöntem bilgi ve becerisinde ustalaşmış olmak; Bilimsel çalışmalarında kuramsal, yöntemsel ve uygulama bağlamında en az bir alanda katkı sağlama becerisini kazanmak; Eleştirel bir değerlendirme ve sentez yapma yeterliliği kazanmak; Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olma ve yeni fikirler üretebilme becerisi kazanmak; Disiplinler arası çalışabilme becerisine sahip olmak ve farklı alanlardaki kuram, yöntem ve uygulamaları ilgili alana adapte edebilme becerisi kazanmak; İlgili alandaki teknolojik gelişmeleri, bilimsel ilerlemeleri ve bilgi teknolojilerini yakından takip etmek; Akademik yazım alışkanlığına katkı sağlayacak alanı ile ilgili en az bir yayın yapmak; Uzmanlık alanları ile ilgili olarak ulusal ve uluslar arası çevrelerle iletişim kurabilme becerisi kazanmak; Akademik hayatın gerektirdiği düzeyde davranış ve etik duyarlılığa sahip olmak | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 |
|---|---|---|
| 1 | İslam Mezheplerinin temel terimlerini tanımlar, | |
| 2 | Mezheplere ayrılmanın dini, sosyal, siyasi vb. sebeplerini açıklar, | |
| 3 | Mezheplerin ana fikirlerini mukayeseli olarak değerlendirir | |
| 4 | Tarihi süreçte ortaya çıkan temel İslam mezhepleri tanır, | |
| 5 | Mezheplerin önemli temsilcileri ve eserlerini tanır, | |
| 6 | Beşeri tezahürler olan mezhepleri tarafsız ve bilimsel bir yaklaşımla değerlendirir, | |
| 7 | Mezhebî fikirlerin oluşumundaki sosyal, kültürel dini ve siyasi unsurları açıklar, | |
| 8 | Mezheplerin İslam düşüncesine katkılarını değerlendirir, |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 60 |
| 1. Ödev | 20 |
| 1. Performans Görevi (Seminer) | 20 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 4 | 64 |
| Ara Sınav | 1 | 15 | 15 |
| Kısa Sınav | 2 | 10 | 20 |
| Ödev | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 6,28 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||