1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Pr. (Dr) (Tezli)
  3. Mukayeseli Türk Dilbilgisi (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Mukayeseli Türk Dilbilgisi TED 636 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ZİKRİ TURAN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Dr. Öğr. Üyesi  Çiğdem TOPÇU
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin yayıldığı geniş coğrafyasında lehçe ve şive olarak beliren özelliklerini karşılaştırarak senkronize etmek.
Dersin İçeriği

Ses ve şekil bilgisi bakımından Türk dilinin lehçe ve şivelerinin sahip olduğu denkliklerin incelenmesi.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Türk dilinin yayıldığı coğrafyayı anlatır. Türk dilinin günümüz şivelerini sıralar. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
2 Türk dilinin şivelerinin birbirleriyle karşıtlık halinde bulunan ses bilgisi özelliklerini belirler. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
3 Çeşitli kelimeleri ait oldukları Türk dili şivesi bakımından örnekler. Tartışma,
4 Türk dili şivelerini ses bilgisi özelliklerine göre karşılaştırır, aralarındaki farkları ayırt eder. Tartışma, Gezi / Gözlem,
5 Örnek kelimeleri gramer özelliklerine göre derler. Tartışma, Deney ve Laboratuvar, Gezi / Gözlem,
6 Günümüz Türk dili şivelerinin sahip olduğu gramer özellikleri bakımından hüküm verir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Türk Dilinin lehçe ve şivelerinin yayıldığı coğrafya Türk dilinin yer yüzünde kapsadığı alan hakkında araştırma yapmış olmak.
2 Türk diyalektlerinin bulunduğu coğrafyayla tarihî ilişkisi Türk dilinin yer yüzünde kapsadığı alan hakkında araştırma yapmış olmak.
3 Karşılaştırmalı ses bilgisi 1.: #K Ses bilgisi konusunda tekrar yapmış olmak.
4 Karşılaştırmalı ses bilgisi 2.: #K Öğrenilen ses denkliklerine dair örnek toplamak.
5 Karşılaştırmalı ses bilgisi 3.: K/ Öğrenilen ses denkliklerine dair örnek toplamak.
6 Karşılaştırmalı ses bilgisi 4.: K/ Öğrenilen ses denkliklerine dair örnek toplamak.
7 Karşılaştırmalı ses bilgisi 5.: K# Öğrenilen ses denkliklerine dair örnek toplamak.
8 Karşılaştırmalı ses bilgisi 6.: Büzülme olayları Öğrenilen ses denkliklerine dair örnek toplamak.
9 ARA SINAV Genel konu tekrarı yapmak
10 Karşılaştırmalı ses bilgisi 7.: Derilme Öğrenilen ses olaylarına dair örnek toplamak.
11 Kurulan ses denkliklerinde hiyerarşi meselesi Ses denkliklerine dair örnekleri incelemiş olmak.
12 Ünlüler, kök ünlüleri Ses denkliklerine dair örnekleri incelemiş olmak.
13 En çok kullanılan ek şekillerinin mukayesesi Türk dilinin şubelerindeki ek kültürü hakkında araştırma yapmış olmak.
14 En çok kullanılan ekleşme dizisinde morfofonolojik karşıtlıklar Türk dilinin şubelerindeki ek kültürü ve bunların birbirleriyle oluşturduğu karşıtlıklar hakkında araştırma yapmış olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

TUNA, Osman Nedim; Mukayeseli Türk Dil Bilgisi Ders Notları

BASKAKOV, N. A.(Çev.:A.Doğruİ.Kaynak); Gagauz Türkçesinin Sözlüğü, Ankara, 1991
ERCİLASUN, A. Bican (Editör); Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yay., Ankara 2007
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü; Kültür Bakanlığı Yay.,1991
KUULAR, Klara; Tuva Türkçesi Sözlüğü, TDK, Ankara, 2003
MENGES, K. H. (Çev.: Günay Karaağaç); Güney Sibirya Türk Şiveleri, Ege Üniv., TDEAD, S.VIII, İzmir, 1994, s.114 153,
NEMETH, Gyula( Çev.: Kemal Aytaç); Kumuk ve Balkar Lehçeleri Sözlüğü, Ankara, 1990,
ARIKOĞLU, Ekrem; Örnekli Hakasça- Türkçe Sözlük, Akçağ Yay., Ankara, 2005
PRÖHLE, Wilhem( Çev.: Kemal Aytaç); Karaçay Lehçesi Sözlüğü, Ankara, 1991,
SİRKAŞEVA, L. T. R KUÇİGAŞEVA(Çev.: Ş. H. AKALIN, Caştegin TURGUNBAYEV); Teleüt Ağzı Sözlüğü, Ankara
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır.
2 Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar.
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. X
4 Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır. X
5 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar. X
6 Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır.
7 Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır.
8 Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır.
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Türk dilinin yayıldığı coğrafyayı anlatır. Türk dilinin günümüz şivelerini sıralar.
2 Türk dilinin şivelerinin birbirleriyle karşıtlık halinde bulunan ses bilgisi özelliklerini belirler.
3 Çeşitli kelimeleri ait oldukları Türk dili şivesi bakımından örnekler.
4 Türk dili şivelerini ses bilgisi özelliklerine göre karşılaştırır, aralarındaki farkları ayırt eder.
5 Örnek kelimeleri gramer özelliklerine göre derler.
6 Günümüz Türk dili şivelerinin sahip olduğu gramer özellikleri bakımından hüküm verir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 70
1. Ödev 30
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 12 12
Kısa Sınav 1 4 4
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 6 6
Final 1 14 14
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
Dersin AKTS Kredisi 6