Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Doğrultu Atımlı Fayların Sismotektoniği JFM 527 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. MURAT UTKUCU
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Temel Öğretim
Dersin Amacı

Aralarında Türkiyenin Marmara bölgesinin de yer aldığı dünya üzerindeki bir çok yoğun nüfuslu ve gelişmiş bölge için deprem tehlikesi oluşturan doğrultu atımlı fayların sismotektonik özelliklerinin ve Türkiyede büyük ve yıkıcı deprem üretmiş iki doğrultu atımlı fay sisteminin (Kuzey ve Doğu Anadolu Fay Zonları) konusu yerbilimleri ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili tez hazırlayacak lisansüstü öğrencilerine anlatılması ve tanıtılması. Kuzey Anadolu Fay Zonunun SAÜ kampüsü yakınından geçmesi, Sapanca Gölünün yerleştiği çöküntünün nedeni olması ve 1999 İzmit depremini üretmesi de bu dersin gerekçeleri arasında sayılabilir.

Dersin İçeriği

Doğrultu atımlı fayların dünya üzerindeki dağılımları, sınıflaması, terminolojisi, yapısal-geometrik özellikleri, depremsellikleri ve segmentasyonu; Riedel deneyi ve deformasyon elipsoidi; Doğrultu atımlı fayların tektonik jeomorfolojileri; kıtasal ölçekteki doğrultu atımlı fayların derinlik boyutundaki özellikleri; yakınsayan ve ıraksayan doğrultu atım tektoniği; transcurrent, transform ve wrench fay kavramları; Doğrultu atımlı faylar boyunca gelişen ikincil faylanmalar ve sedimenter havzalar; Doğrultu atımlı faylar boyunca deprem kırılma çekirdeklenmeleri, yayılmaları ve bitimleri ve odak mekanizma çözümleri; Kuzey ve Doğu Anadolu Fay zonlarının geometrik-yapısal özellikleri, segmentasyonu ve depremselliği.

Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Doğrultu-atımlı fayların türlerini kavrar. Anlatım, Soru-Cevap, Kısa Cevaplı Testler,
2 2-Boyutlu deformasyon elipsoidini çizer. Anlatım, Soru-Cevap, Kısa Cevaplı Testler,
3 Doğrultu-atımlı fay ortamlarının küresel dağılımını küresel tektonik harita üzerinde özetler. Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
4 Kıtasal bir makaslama zonunun derinlik boyutundaki özelliklerini çizerek açıklar. Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
5 Doğrultu-atımlı bir fay boyunca gelişen kosismik yapıları gerilme eksenleri ile ilişkilendirir. Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
6 Doğrultu atımlı faylarla ilişkili yer şekillerini sıralar Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
7 Doğrultu atımlı bir fay ile ilişkili yüzey kırığı haritasından fay zonu süreksizliklerinin faylanma üzerindeki etkisini değerlendirir. Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
8 Türkiyedeki doğrultu atımlı fayların dağılımını kavrar Soru-Cevap, Anlatım, Kısa Cevaplı Testler,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Doğrultu Atımlı Faylar: Sınıflama, terminoloji, küresel dağılım
2 Deformasyon elipsoidi ve Riedel deneyi
3 Doğrultu Atımlı Faylar: Yapısal-geometrik özellikler
4 Doğrultu atımlı faylarda derinlik boyutu
5 Doğrultu Atımlı Faylar: Depremsellik ve segmentasyon
6 Doğrultu Atımlı Faylar: Tektonik jeomorfoloji
7 Yakınsayan ve ıraksayan doğrultu atım tektoniği, Transcurrent, transform ve wrench fay kavramları
8 Doğrultu atımlı faylar boyunca gelişen sedimenter havzalar
9 Doğrultu atımlı faylar ve deprem mekaniği-I
10 Doğrultu atımlı faylar ve deprem mekaniği-II
11 Kuzey Anadolu Fay Zonu: Geometrik ve yapısal özellikler
12 Kuzey Anadolu Fay Zonu: Segmentasyon ve depremsellik
13 Doğu Anadolu Fay Zonu: Geometrik ve yapısal özellikler
14 Doğu Anadolu Fay Zonu: Segmentasyon ve depremsellik
Kaynaklar
Ders Notu

Prof..Dr. Murat UTKUCU, Doğrultu Atımlı Fayların Sismotektoniği, Derlenmiş Ders Sunuları

Ders Kaynakları

Tchalenko, J.S., Similarities between shear zones of different magnitudes, Geol. Soc. Am. Bull., 81, 1625-1640, 1970.

Dewey, JW, Seismicity of Northern Anatolia, BSSA 66, 843-868, 1976.

Bingöl, E., Doğrultu atım sorunu ve jeoljisi, MTA Genel Müdürlüğü Eğitim Serisi No28, Ankara, 72 sf, 1986.

Sylvester, A.G., Strike-slip faults, Geol. Soc. Am. Bull. 100, 1666-1703, 1988.

Barka, A.A., and Kadinsky-Cade, K., Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthquake activity, Tectonics, 7, 663-684, 1988.

Ambraseys, N.N. Temporary seismic quiescience: SE Turkey. Geophysical Journal, 96, 311-331, 1989.

Şaroğlu, F., Emre, Ö. and Kuşçu, İ., The East Anatolian fault zone of Turkey, Annales Tectonicae, Special Issue-Supplement to Volume 6, 99-125, 1992.

Scholz, C.H., The mechanics of earthquakes and faulting, Cambridge University Press, 439pp, 1992.

Nilsen, T.H., and Sylvester, A.G., Strike-slip basins, in Busby, C.J., and Ingersoll, R.V., eds., Tectonics of Sedimentary Basins: Blackwell Science, Cambridge, MA, p.425-457, 1995.

Yeats, S.R., Allen, C.R. and Sieh, K.E., Geology of earthquakes, Oxford University Pres, 576pp, 1996.

Bozkurt, E., Neotectonics of Turkey-a synthesis, Geodynamica Acta, 14, 3-30, 2001.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Yaşadığı toplumun bilgi toplumu olmasına katkıda bulunmak, toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunlara çözüm sunmak amaçlarıyla alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri ulusal ve uluslararası bilimsel ortamlarda (toplantılarda) tanıtır.
2 Alanında bilimsel araştırma yaparak bilgiye genişlemesine ve derinlemesine ulaşır, alanında güncel teknik ve yöntemler ile bunların kısıtları hakkında kapsamlı bilgiye sahip olup ve elde ettiği bilgiyi değerlendirir, yorumlar ve uygular. X
3 Alanı ile ilgili problemleri tanımlar ve formüle eder, yeni ve/veya özgün fikir ve yöntemler geliştirir; karmaşık sistem veya süreçleri tasarlar ve tasarımlarında yenilikçi/alternatif çözümler ile gelişmekte olan yenilikçi yöntemleri kullanır. X
4 Kuramsal, deneysel ve modelleme esaslı araştırmaları tasarlar ve uygular, belirsiz, sınırlı ya da eksik verileri bilimsel yöntemlerle tamamlar; verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında ve mesleki tüm etkinliklerde toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetir.
5 Alanındaki uygulamaların sosyal, çevresel, sağlık, güvenlik, hukuki boyutlarını ve iş hayatı uygulamalarını bilir ve bunların getirdiği kısıtların farkındadır. Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin bir biçimde birlikte ve ya bağımsız çalışabilir ve sorumluluk alır. X
6 Mühendislik uygulamalarında gerekli olan jeofizik yöntemleri seçer, kuramsal ve arazi çalışmalarında uygular. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6
1 Doğrultu-atımlı fayların türlerini kavrar. 4 2 0 4 2
2 2-Boyutlu deformasyon elipsoidini çizer. 4 2 0 4 2
3 Doğrultu-atımlı fay ortamlarının küresel dağılımını küresel tektonik harita üzerinde özetler. 4 2
4 Kıtasal bir makaslama zonunun derinlik boyutundaki özelliklerini çizerek açıklar. 0 4 2
5 Doğrultu-atımlı bir fay boyunca gelişen kosismik yapıları gerilme eksenleri ile ilişkilendirir. 4 2 4 2
6 Doğrultu atımlı faylarla ilişkili yer şekillerini sıralar 4 2 4 2
7 Doğrultu atımlı bir fay ile ilişkili yüzey kırığı haritasından fay zonu süreksizliklerinin faylanma üzerindeki etkisini değerlendirir. 4 2 4 2
8 Türkiyedeki doğrultu atımlı fayların dağılımını kavrar 4 2 4 2
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 60
1. Performans Görevi (Seminer) 40
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 20 20
Ödev 0 15 0
Performans Görevi (Seminer) 1 16 16
Final 1 24 24
Toplam İş Yükü 140
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,6
Dersin AKTS Kredisi 6