Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Kolektif Hafıza ILB 520 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. AYTEKİN İŞMAN
Dersi Verenler Prof.Dr. AYTEKİN İŞMAN,
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Bu dersin amacı, bireysel ve toplumsal hafızanın kesişim noktalarında yer alan kolektif hafıza kavramını kuramsal ve uygulamalı boyutlarıyla incelemektir. Öğrencilerin, hafıza çalışmaları literatürünü tanıyarak kolektif hafızanın oluşum süreçlerini, aktörlerini (medya, devlet, eğitim, sanat, vs.) ve bu hafızanın toplumsal kimlikler, tarih yazımı ve kültürel miras üzerindeki etkilerini analiz edebilme yetkinliği kazanmaları hedeflenmektedir. Ders ayrıca, kolektif hafızanın sinema, edebiyat, anıtlar, müzeler ve dijital medya gibi taşıyıcılar aracılığıyla nasıl inşa edildiğini ve yeniden üretildiğini anlamaya yönelik eleştirel bir bakış açısı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

 

Dersin İçeriği

Bu ders, bireysel ve toplumsal hafıza arasındaki ilişkiyi kuramsal ve tarihsel bağlamda ele alarak kolektif hafıza kavramının temel yaklaşımlarını, araçlarını ve taşıyıcılarını kapsamlı bir şekilde inceler. Maurice Halbwachs’ın öncülüğünde şekillenen kolektif hafıza teorisi, Jan Assmann’ın kültürel ve iletişimsel hafıza ayrımı ve Pierre Nora’nın bellek mekânları (lieux de mémoire) gibi kavramlar üzerinden temel teorik zemin oluşturulur.

Ders kapsamında hafızanın toplumsal olarak nasıl inşa edildiği, kimliklerle nasıl ilişkilendiği ve medya, edebiyat, sinema, müzeler, anıtlar ve dijital ortamlar gibi çeşitli mecralar aracılığıyla nasıl temsil edildiği analiz edilir. Ayrıca, hafıza ile siyaset arasındaki ilişki; anma pratikleri, unutuş stratejileri, travmaların aktarımı, geçmişle yüzleşme ve uzlaşma gibi konular tartışılır.

 

Türkiye’den ve dünyadan örnek olay analizleriyle desteklenen bu ders, öğrencilerin hafıza çalışmalarına eleştirel ve disiplinlerarası bir bakış açısı kazanmalarını amaçlar. Öğrenciler, ders boyunca kendi bellek projelerini geliştirerek hafıza temsillerini analiz etme, çözümleme ve yorumlama becerileri edinir.

 

Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 1. Kollektif hafıza kavramını ve temel kuramsal yaklaşımları tanımlar. Anlatım, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
2 2. Kollektif hafıza ile bireysel hafıza, tarih, kimlik ve kültür arasındaki ilişkileri açıklar. Anlatım, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
3 3. Toplumsal hafıza oluşumunda medya, edebiyat, sinema, müzeler ve dijital araçların rolünü analiz eder. Problem Çözme, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
4 4. Farklı kültürlerde ve tarihsel bağlamlarda kolektif hafızanın işleyiş biçimlerini karşılaştırır. Tartışma, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
5 5. Türkiye ve dünyadan seçilmiş örnek olaylar üzerinden hafıza politikalarını tartışır. Proje, Öz Değerlendirme,
6 6. Kolektif hafızaya dair kavramları disiplinlerarası bir bakış açısıyla ele alır. Proje, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
7 7. Toplumsal hafızaya dair belirli bir olgu veya olay üzerine eleştirel bir analiz raporu ya da proje hazırlar. Proje, Ödev / Evde-Çöz Sınavlar,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 1. Giriş ve Kavramsal Çerçeve: Bireysel hafıza, toplumsal hafıza, tarih ve unutma
2 2. Maurice Halbwachs ve Kolektif Hafıza Teorisi
3 3. Jan Assmann ve Kültürel Hafıza
4 4. Travma, Hatırlama ve Unutma: Freud'dan Çağdaş Kuramlara
5 5. Bellek Mekânları (Lieux de Mémoire) ve Pierre Nora
6 6. Anımsama Pratikleri: Ritüeller, Anıtlar ve Anma Törenleri
7 7. Hafıza ve Kimlik: Ulusal ve Etnik Kimliklerin İnşası
8 8. Sinemada Bellek Temsilleri: Travma Filmleri ve Tanıklık
9 9. Edebiyatta Hafıza: Romanlar ve Anlatı Biçimleri
10 10. Dijital Bellek: Sosyal Medya ve Kolektif Hatırlama
11 11. Müzeler ve Bellek Politikaları
12 12. Türkiye'de Kolektif Hafıza: 1915, 1980, 15 Temmuz Örnekleri
13 13. Bellek ve Mekân: Kentsel Alanlarda Belleğin İzleri
14 14. Final Sunumu ve Değerlendirme: Öğrenci Proje Sunumları
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Kuramsal Temel Metinler:

 

  1. Maurice Halbwachs – “On Collective Memory”
    → Kolektif hafıza kavramının sosyolojik temellerini atan klasik metindir.

  2. Jan Assmann – “Cultural Memory and Early Civilization”
    → Kültürel ve iletişimsel hafıza ayrımı üzerine kapsamlı bir kuramsal analiz sunar.

  3. Pierre Nora – “Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire”
    → Bellek mekânları kavramını açıklayan temel makaledir.

  4. Aleida Assmann – “Spaces of Memory”
    → Hafızanın zamansal ve mekânsal düzenlenişini inceler.

  5. Paul Ricoeur – “Memory, History, Forgetting”
    → Hafıza ve tarih arasındaki etik ve felsefi gerilimi irdeleyen yoğun bir metindir.

  6.  
Hafta Dokümanlar Açıklama Boyut
0 0 MB
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı
1 1. Kollektif hafıza kavramını ve temel kuramsal yaklaşımları tanımlar.
2 2. Kollektif hafıza ile bireysel hafıza, tarih, kimlik ve kültür arasındaki ilişkileri açıklar.
3 3. Toplumsal hafıza oluşumunda medya, edebiyat, sinema, müzeler ve dijital araçların rolünü analiz eder.
4 4. Farklı kültürlerde ve tarihsel bağlamlarda kolektif hafızanın işleyiş biçimlerini karşılaştırır.
5 5. Türkiye ve dünyadan seçilmiş örnek olaylar üzerinden hafıza politikalarını tartışır.
6 6. Kolektif hafızaya dair kavramları disiplinlerarası bir bakış açısıyla ele alır.
7 7. Toplumsal hafızaya dair belirli bir olgu veya olay üzerine eleştirel bir analiz raporu ya da proje hazırlar.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 100
Toplam 140
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Ödev 2 10 20
Proje / Tasarım 5 15 75
Toplam İş Yükü 143
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,72
dersAKTSKredisi 6