| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Borç Üzerine Okumalar | IEF 530 | 0 | 3 + 0 | 3 | 6 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | YUKSEK_LISANS |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Doç.Dr. HAMDİ ÇİLİNGİR |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | Dr. İsmail Bektaş |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Öğretim |
| Dersin Amacı | Borç kavramı, iktisadi düzenin merkezinde olduğu gibi İslam iktisadının da merkezinde yer alır. Tüketim amaçlı borç yanında üretim ve finansman borcunun faizsiz bir şekilde nasıl elde edileceği sorusu İslam iktisadının merkezindeki sorulardan birisidir. İslam hukukunda borcun mahiyeti, yapısı, borcun ödenme şekli, borç ödenmediğinde öngörülecek yaptırımlar, borçla ilgili hukuki meseleler, faizli borca alternatif faizsiz borç modelleri ve yeni karz-ı hasen modelleri bu dersin temel içeriğini oluşturmaktadır. Dersin temel amacı, borç kavramı üzerinden İslam iktisadına yaklaşmak ve borcun hukuki boyutlarını çeşitli açılardan analiz etmektir. |
| Dersin İçeriği | 1.hafta Giriş 2.hafta Borç: İlk 5000 Yıl-I 3.hafta Borç: İlk 5000 Yıl-II 4.hafta Faizsiz Borç Bulmaya Yönelik Tarihsel Çözüm I: Muamele-i Şeriye 5.hafta Faizsiz Borç Bulmaya Yönelik Tarihsel Çözüm II: Bey Bi'l-İstiğlal ve Bey Bi'l-Vefâ 6.hafta İslam Hukuku Açısından Borcun Geciktirilmesi Halinde Uygulanabilecek İşlemler 7.hafta İslam Hukuku Açısından Para Borçlarında Cezai Şart 8.hafta Cuâle'nin Bir Finansman Vasıtası Olarak Kullanılması: Karz Temini İçin Yapılan Ödül Vaadi 9.hafta Fıkıhta Karz (Ödünç) Sözleşmesinde Vade Şartının Bağlayıcılığı Meselesi 10.hafta İslam Borçlar Hukukuna Göre Kredi İşlemlerinde Cari Olan Riba 11.hafta Katılım Bankacılığında Klasik Teverruk Yönteminin Uygulanabilirliği 12.hafta Tüketim Amaçlı Borçlanmalarda ve İhtiyaçların Karşılanmasında Faizsiz Alternatif Öneriler 13.hafta Çağdaş Dönem Karz-ı Hasen Model Önerileri I 14.hafta Çağdaş Dönem Karz-ı Hasen Model Önerileri II |
| Kalkınma Amaçları |
|---|
|
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Öğrenci bu derste İslam iktisadının en temel konusu olan borcun çeşitli hukuki yönlerini analiz etme kabiliyeti kazanacaktır | Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş | |
| 2 | Borç: İlk 5000 Yıl-I | |
| 3 | Borç: İlk 5000 Yıl-II | |
| 4 | Faizsiz Borç Bulmaya Yönelik Tarihsel Çözüm I: Muamele-i Şeriye | |
| 5 | Faizsiz Borç Bulmaya Yönelik Tarihsel Çözüm II: Bey Bi'l-İstiğlal ve Bey Bi'l-Vefâ | |
| 6 | İslam Hukuku Açısından Borcun Geciktirilmesi Halinde Uygulanabilecek İşlemler | |
| 7 | İslam Hukuku Açısından Para Borçlarında Cezai Şart | |
| 8 | Cuâle'nin Bir Finansman Vasıtası Olarak Kullanılması: Karz Temini İçin Yapılan Ödül Vaadi | |
| 9 | Fıkıhta Karz (Ödünç) Sözleşmesinde Vade Şartının Bağlayıcılığı Meselesi | |
| 10 | İslam Borçlar Hukukuna Göre Kredi İşlemlerinde Cari Olan Riba | |
| 11 | Katılım Bankacılığında Klasik Teverruk Yönteminin Uygulanabilirliği | |
| 12 | Tüketim Amaçlı Borçlanmalarda ve İhtiyaçların Karşılanmasında Faizsiz Alternatif Öneriler | |
| 13 | Çağdaş Dönem Karz-ı Hasen Model Önerileri I | |
| 14 | Çağdaş Dönem Karz-ı Hasen Model Önerileri II |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | "David Graber, Borç: İlk 5000 Yıl (İstanbul: Everest Yayınları, 2015). (2. Ve 3. Hafta) Hüseyin Esen, “Alacak Borç İlişkileri ve Buna Bağlı Fıkhi Sorunlar”, Fıkhî Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzakereler- Tartışmalı İlmi Toplantı, 27-28 Nisan 2012, Meram/Konya, 2012, s. 261-304. (4. Hafta) Süleyman Kaya, XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nazari ve Tatbiki Olarak Karz İşlemleri (İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007). (5. ve 6. Hafta) Hüseyin Esen, “İslam Hukuku Açısından Borcun Geciktirilmesi Halinde Uygulanabilecek İşlemler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36/2 (2012), s. 9-46. (7. Hafta) Abdülaziz Bayındır, “Faizsiz Sistemde Ödemeyi Geciktiren Borçluya Uygulanacak Maddi Ceza”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, (2001), s. 51-70. (7. Hafta ek okuma) Şevket Pekdemir, “İslam Hukuku Açısından Para Borçlarında Cezai Şart”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 23, (2014), s. 129-156. (8. Hafta) Muhammed Usame Onuş, “Cuale’nin Bir Finansman Vasıtası Olarak Kullanılması: Karz Temini İçin Yapılan Ödül Vaadi (Cuâle ale’l-iktiraz)”, Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 8/2 (2022), s. 1397-1428. (9. Hafta) Abdullah Durmuş, “Fıkıhta Karz (Ödünç) Sözleşmesinde Vade Şartının Bağlayıcılığı Meselesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (2010), s. 315-330. (10. Hafta) Beşir Gözübenli, “İslam Borçlar Hukukuna Göre Kredi İşlemlerinde Cari Olan Riba”, I. Uluslararası İslâm Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi, ed. Mehmet Bayyiğit (Konya: Konbad Yayınları, 1997). (11. Hafta) Fatih Kazancı, “Katılım Bankacılığında Klasik Teverruk Yöntemi Uygulanabilirliğinin TKBB Teverruk Standardına Göre İncelenmesi ve Bir Model Önerisi”, International Journal of Islamic Economics and Finance Studies 3 (2022), s. 212-228. (12. Hafta) Ahmet Özdemir, “Tüketim Amaçlı Borçlanmalarda ve İhtiyaçların Karşılanmasında Faizsiz Alternatif Çözüm Önerileri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 32 (2018), s. 25-45. (13. Hafta) Salih Ülev, İslami Mikrofinans Programlarının Etkinliği: İksar Karz-ı Hasen Örneği (Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021). (14. Hafta) Mustafa Afşin Sancar, Yoksulluğun Giderilmesinde Karz-ı Hasen Müessesesi (İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021). (14. Hafta ek okuma) Kemalettin Çonkar, İslâmî Finans Aracı Olarak Karz-ı Hasen ve Katılım Bankaları İçin Bir Model Önerisi (Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019). (14. Hafta ek okuma)" |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İslam İktisadı ve Finans alanında güncel bilgileri içeren ders kitapları, makaleler ve araştırmalarla desteklenen ileri düzeyde kurumsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. | X | |||||
| 2 | Konvansiyonel İktisat ve Finans disiplinlerine dair teorilere hâkim olup karşılaştırmalı analiz yapma. | ||||||
| 3 | Ekonomik aktörlerin karşılaştıkları problemleri kritik ederek İslam İktisadı ve Finans temelinde çözümler üretebilme. | X | |||||
| 4 | Uygulamaya yönelik edindiği bilgileri iş hayatında kullanabilme. | X | |||||
| 5 | Alana dair öğrendikleri ile çalıştığı kuruma yeni bir vizyon sunarak verimli ve etkin stratejiler geliştirebilme. | X | |||||
| 6 | Ekonomik verileri toplama, düzenleme ve analiz etmede gereken istatistik ve ekonometrik yöntemleri bilme ve bilgisayar programlarını kullanabilme. | ||||||
| 7 | Öğrenilen cebirsel ve istatistik yöntemleriyle kamu ve iş dünyasının karşılaştığı sorunları çözme yeteneğine sahip olma. | ||||||
| 8 | İslam İktisat Teorisi, İslam İktisat Tarihi, İslam İktisat Düşüncesi, Muamelat Fıkhı, Katılım Bankacılığı, Katılım Sigortacılığı ve İslami Sermaye Piyasaları gibi İslam İktisadı ve Finansın seçmiş olduğu alt dallarında uzmanlaşma hedefine sahip olma. | X | |||||
| 9 | Gerek kamunun gerekse de özel kesimin gereksinim duyduğu yüksek becerili elemanlarda olması gereken yeterli düzeyde hukuk ve muhasebe bilgisine sahip olma. | ||||||
| 10 | Türkçe’nin yanı sıra en az bir yabancı dilde daha (tercihen Arapça veya İngilizce) yüksek iletişim becerisine sahip olma. | X | |||||
| 11 | Yapacağı çalışmalarda toplumsal, bilimsel ve mesleki ahlâk kurallarının bilincinde olma. | X | |||||
| 12 | Yerel ve uluslararası platformlarda İslam İktisadı ve Finans alanına dair bilgi aktarımlarında bulunma. | X | |||||
| # | Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı | PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Öğrenci bu derste İslam iktisadının en temel konusu olan borcun çeşitli hukuki yönlerini analiz etme kabiliyeti kazanacaktır |
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Performans Görevi (Seminer) | 40 |
| 1. Ödev | 60 |
| Toplam | 100 |
| 1. Final | 40 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 60 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 3 | 48 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 3 | 48 |
| Ödev | 1 | 20 | 20 |
| Performans Görevi (Seminer) | 1 | 10 | 10 |
| Final | 1 | 15 | 15 |
| Toplam İş Yükü | 141 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 5,64 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 6 | ||