Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Evrimsel Analiz BIY 612 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri

Ön koşul dersi yoktur. 

Önerilen Seçmeli Dersler

Önerilen seçmeli ders yoktur. 

Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ALİ UZUN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Bölüm Araştırma Görevlileri

Dersin Kategorisi Alanına Uygun Öğretim
Dersin Amacı

Evrenin, yeryüzünün ve canlılığın oluşum süreci hakkında tüm görüşleri evrim mekanizması çerçevesinde kavrayabilme ve diğer görüşlerle kıyaslama.

Dersin İçeriği

Giriş, populasyonlar, populasyonlarda varyasyon, seleksiyon ve adaptasyon, tür oluşumu, hayatın kökeni, yeryüzündeki canlıların evrimi, hayvan davranışları

Kalkınma Amaçları
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Maddenin oluşumu ile ilgili farklı görüşleri kavramak Anlatım, Problem Çözme,
2 Canlı ve cansız arasındaki farkları kavramak Anlatım, Tartışma,
3 Yeryüzünde canlının nasıl ortaya çıktığını kavramak Anlatım, Tartışma,
4 Canlılığın nasıl çeşitlendiğini kavramak Anlatım, Tartışma,
5 Darwinist evrimi kavramak Anlatım, Tartışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Evrim İçin Kanıtlar Öğrencilerin, evrim teorisinin tarihçesi hakkında temel bilgilere sahip olmaları, Charles Darwin’in “Türlerin Kökeni” adlı eserine genel bir bakış yapmaları ve fosil kayıtları, homolog yapılar, embriyolojik benzerlikler gibi evrimsel kanıtlar hakkında genel bir literatür taraması yapmaları önerilir. Ayrıca evrimsel biyoloji ile ilgili güncel bilimsel makalelere göz atmaları faydalı olacaktır.
2 Darwinist Doğal Seçilim Öğrencilerin, Charles Darwin’in yaşamı ve bilimsel çalışmaları hakkında temel bilgi edinmeleri, "Doğal Seçilim" kavramının tanımı ve mekanizmasını açıklayan kaynakları incelemeleri, özellikle "Türlerin Kökeni" adlı eserden ilgili bölümleri okumaları ve doğal seçilim ile ilgili örnek vakaları (örneğin: Galapagos ispinozları) araştırmaları önerilir. Ayrıca doğal seçilimin modern evrim teorisindeki yerini kavramak amacıyla güncel bilimsel makalelere göz atmaları faydalı olacaktır.
3 Mutasyon ve Genetik Varyasyon Öğrencilerin DNA yapısı, genetik bilgi akışı ve mutasyon türleri hakkında temel bilgileri gözden geçirmeleri önerilir. Genetik varyasyonun canlı popülasyonlarındaki rolünü anlamak amacıyla, mutasyonların kalıtsal materyal üzerindeki etkilerini inceleyen kaynaklar okunmalıdır. Ayrıca, mutasyonların evrimsel süreçlerde nasıl bir çeşitliliğe yol açtığını açıklayan örnek vakalar araştırılabilir.
4 Evrimin Mekanizmaları Olarak Seçilim ve Mutasyon Doğal ve yapay seçilim mekanizmalarının temel ilkeleri ile mutasyonların genetik çeşitlilik üzerindeki etkileri hakkında temel kaynaklar incelenmelidir. Evrimsel biyolojiye giriş kitaplarından "seçilim" ve "mutasyon" bölümleri okunmalı, bu mekanizmaların canlı popülasyonlarının evrimsel değişimindeki rolü üzerine örnek vakalar araştırılmalıdır.
5 Göç, Genetik Sürüklenme ve Rastgele Olmayan Çiftleşme Popülasyon genetiğiyle ilgili temel kavramlar gözden geçirilmeli; özellikle gen akışı (göç), genetik sürüklenme ve rastgele olmayan çiftleşmenin popülasyon gen frekanslarına etkileri üzerine literatür taraması yapılmalıdır. Konuyla ilgili temel evrimsel biyoloji ve genetik kaynaklarının bu konulara ayrılmış bölümleri okunmalı; Hardy-Weinberg dengesi çerçevesinde bu faktörlerin nasıl değerlendirildiği anlaşılmaya çalışılmalıdır.
6 Çoklu Lokuslarda Evrim Genetik varyasyonun çoklu lokuslarda nasıl dağıldığını anlamak amacıyla temel popülasyon genetiği kavramları tekrar edilmelidir. Linkaj dengesizliği, epistaz ve çok lokuslu seçilim gibi kavramlar araştırılmalı; bu konularla ilgili güncel literatür ve örnek makaleler incelenmelidir. Ayrıca, evrimsel modellemelerde çoklu lokusların etkisi üzerine temel matematiksel yaklaşımlara göz atılması faydalı olacaktır.
7 Eşeysel Seçilim Doğal seçilim ile eşeysel seçilim arasındaki farkları anlamak amacıyla Charles Darwin’in "The Descent of Man and Selection in Relation to Sex" adlı eserinden ilgili bölümler okunmalıdır. Eşeysel dimorfizm, eş seçimi, erkek rekabeti ve dişi tercihi gibi temel kavramlar araştırılmalı, kuşlar ve böcekler gibi hayvan gruplarında görülen eşeysel seçilim örnekleri incelenmelidir. Ayrıca bu kavramların evrimsel uyum üzerindeki etkilerine dair güncel literatürden örnek makaleler okunması önerilir.
8 Akraba Seçilimi ve Sosyal Davranış Akraba seçilimi (kin selection) kavramının temelini oluşturan Hamilton’un kuralı (rB > C) hakkında temel düzeyde bilgi edinilmesi önerilir. Sosyal davranış türleri (özgecilik, işbirliği, bencil davranış ve kötücül davranış) tanımlanmalı ve bunların evrimsel biyolojideki yeri araştırılmalıdır. Karınca, arı gibi sosyal böceklerdeki koloni yapıları ve bu yapılarda genetik akrabalığın davranışları nasıl şekillendirdiği üzerine örnek vakalar incelenmelidir.
9 Ara Sınav
10 Türleşme Mekanizmaları Türleşme (spesiyasyon) kavramının tanımı araştırılmalı ve allopatrik, semipatrik, simpatrik ve parapatrik türleşme mekanizmaları hakkında temel bilgiler edinilmelidir. Türleşme süreçlerini etkileyen genetik, ekolojik ve davranışsal faktörler üzerine genel bir literatür taraması yapılması önerilir. Özellikle coğrafi izolasyonun ve üreme izolasyonunun türleşme üzerindeki etkileri örneklerle incelenmelidir. Darwin’in ispinozları gibi klasik örnekler ile modern moleküler kanıtların karşılaştırılması
11 Evrimsel Ağaçların Oluşturulması Filogenetik kavramı ve evrimsel ağaçların (phylogenetic trees) temel prensipleri hakkında bilgi edinilmesi önerilir. Farklı ağaç türleri (örneğin köklü ve köksüz ağaçlar), dallanma modelleri ve ağaçların nasıl yorumlandığı araştırılmalıdır. PAUP, MEGA gibi yaygın kullanılan filogenetik analiz programlarının temel özellikleri incelenmeli, ayrıca bootstrapping gibi destek değerlerinin önemi kavranmalıdır.
12 Yaşamın Kökeni ve Prekambriyen Evrimi Yaşamın Dünya’da nasıl başladığına dair temel teoriler (örneğin abiogenez, panspermia) araştırılmalıdır. Prekambriyen dönemin jeolojik ve biyolojik özellikleri hakkında genel bilgi edinilmesi önerilir. İlk canlı formların ortaya çıkışı, stromatolitler ve erken mikroorganizmaların fosil kayıtları incelenmelidir. Ayrıca, atmosferin evrimi ve erken biyokimyasal süreçler üzerine literatür taraması yapılması faydalı olacaktı
13 Kambriyen Patlaması ve Sonrası Kambriyen Patlaması’nın önemi, bu dönemde meydana gelen hızlı biyolojik çeşitlenme ve fosil kayıtları hakkında temel bilgiler araştırılmalıdır. Kambriyen öncesi yaşam ve Kambriyen sonrası fauna ile ilgili farklı fosil örnekleri incelenmelidir. Ayrıca, bu dönemde ortaya çıkan ana hayvan gruplarının evrimi ve ekolojik etkileri üzerine temel makaleler okunması tavsiye edilir.
14 İnsanın Evrimi İnsanın evrimiyle ilgili temel kavramlar, hominidlerin fosil kayıtları ve insanın atalarına dair genel bilgiler araştırılmalıdır. Australopithecus, Homo habilis, Homo erectus ve Homo sapiens gibi önemli türlerin özellikleri ve evrimsel süreçleri incelenmelidir. Ayrıca, insan evriminin genetik ve kültürel yönleri üzerine temel literatür taraması yapılması önerilir.
Kaynaklar
Ders Notu

Freeman, S., Herron, J., C., (Çeviri: Battal Çıplak, Hasan H. Başıbüyük, Süphan Karaytuğ, İslam Gündüz), Evrimsel Analiz, Palme Yayıncılık, İstanbul, 2001.

Ders Kaynakları

Demirsoy A., Kalıtım ve Evrim, Meteksan Matbaacılık ve Teknik Sanayi Ticaret, Ankara, 1990.
Darwin, C., (Çeviri:Orhan Tuncay), Türlerin Kökeni. Gün Yayıncılık, İstanbul, 2003.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Yaşadığı toplumun bilgi toplumu olmasına katkıda bulunmak, toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunlara çözüm sunmak amaçlarıyla alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri içeren bilimsel projeler geliştirir ve bu projeleri ulusal ve uluslararası bilimsel ortamlarda (toplantılarda) tanıtır. X
2 Alanında bilimsel araştırma yaparak bilgiye genişlemesine ve derinlemesine ulaşır, alanında güncel teknik ve yöntemler ile bunların kısıtları hakkında sahip olduğu kapsamlı bilgiyi elde ettiği bilgi ile karşılaştırarak değerlendirir ve sentezleyerek yeni sonuçlar ortaya koyar. X
3 Alanı ile ilgili problemleri tanımlar ve formüle eder, yeni ve/veya özgün fikir ve yöntemler geliştirir; karmaşık sistem veya süreçleri tasarlar ve tasarımlarında yenilikçi/alternatif çözümler ve/veya yöntemler geliştirir. X
4 Kuramsal, deneysel ve modelleme esaslı araştırmaları tasarlar ve uygular, belirsiz, sınırlı ya da eksik verileri bilimsel yöntemlerle tamamlar; verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ile yeni modellemelerin oluşturulması aşamalarında ve mesleki tüm etkinliklerde toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetir. X
5 Alanındaki uygulamaların sosyal, çevresel, sağlık, güvenlik, hukuki boyutlarını ile proje yönetimi ve iş hayatı uygulamalarını bilir ve bunların getirdiği kısıtların farkındadır. Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilir, bu tür takımlarda liderlik yapabilir ve karmaşık durumlarda çözüm yaklaşımları geliştirebilir; bağımsız çalışabilir ve sorumluluk alır. X
6 Çalışmalarının süreç ve sonuçlarını, alanında veya alan dışındaki ulusal ve uluslararası ortamlarda bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyinde kullanarak, yazılı ya da sözlü olarak aktararak sözlü ve yazılı iletişim kurar. X
7 Biyoloji alanındaki modern teknikleri, uygulamaları ve araçları kullanarak yerel ve küresel sorunlara çözüm önerisi getirir ve bu alanlardaki projelerde liderlik yaparak yürütür. X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7
1 Maddenin oluşumu ile ilgili farklı görüşleri kavramak
2 Canlı ve cansız arasındaki farkları kavramak
3 Yeryüzünde canlının nasıl ortaya çıktığını kavramak
4 Canlılığın nasıl çeşitlendiğini kavramak
5 Darwinist evrimi kavramak
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Kısa Sınav 10
1. Ödev 40
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 5 80
Ara Sınav 1 5 5
Kısa Sınav 1 5 5
Ödev 1 5 5
Final 1 5 5
Toplam İş Yükü 148
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,92
dersAKTSKredisi 6