1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Pr. (Dr) (Tezli)
  3. Klâsik Türk Edebiyatında Metin Şerhi Geleneği (2024 - 2025)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Klâsik Türk Edebiyatında Metin Şerhi Geleneği TED 650 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. OZAN YILMAZ
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Arzu Yıldırım, Arş. Gör. Bedriye Gülay Açar
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Metin şerhi geleneğini örnekleriyle tanımak. 16. yüzyıldan günümüze metin şerhi yöntemleriyle oluşturulmuş eserlerden hareketle metin şerhi yöntemlerini öğrenmek. Metin şerhi yöntemlerini Klasik Türk edebiyatı metinleri üzerinde uygulama becerisine sahip olmak.
Dersin İçeriği

Metin şerhinin yöntem ve tekniklerini öğrenmek, Arap ve Fars edebiyatlarında metin şerhinin tarihî gelişimini öğrenmek, Klasik Türk edebiyatında metin şerhi geleneğini örnekleriyle görmek.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Metin şerhi yöntemlerini öğrenir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
2 Metin şerhinin tarihî gelişimi hakkında bilgi sahibi olur. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
3 Arap ve Fars edebiyatlarından seçilerek şerh edilmiş metinleri tanır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Doğru Yanlış Testleri, Kısa Cevaplı Testler,
4 Türk edebiyatında metin şerhinin tarihî gelişimini öğrenir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
5 Türk edebiyatında kullanılan metin şerhi yöntemlerini öğrenir. Tartışma, Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası,
6 Klasik metin şerhi ile modern metin şerhi arasındaki farkı yorumlayabilir., Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
7 Klasik metinlere modern metin şerhi yöntemleriyle yaklaşabilir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Şerh, şarih, teşrîh, hâşiye, talikât gibi şerhle ilgili terimlerin tanımlanması. Metin şerhinin tanımı, tarihî gelişimi ve bu alanla ilgili literatür bilgisi. Yekta Saraç’ın “Şerhler” başlıklı makalesi okunacak. Ozan Yılmaz’ın “Klasik Şerh Edebiyatı Literatürü” başlıklı makalesinden ilgili kısım okunacak.
2 Arap ve Fars edebiyatlarında metin şerhi anlayışının oluşum ve gelişimi. Şerh alanında yazılmış eserlerin kronolojik olarak sıralanması. Ömür Ceylan’ın “Tasavvufî Şiir Şerhleri” başlıklı kitabından ilgili yerler okunacak. Ozan Yılmaz’ın “Klasik Şerh Edebiyatı Literatürü” başlıklı makalesinden ilgili yerler okunacak.
3 “Türk Şerh edebiyatı” tabirinin açıklanması. Klasik metin ve tasavvufî metin şerhi başlıklarının değerlendirilmesi. Bu konularla ilgili sınıflandırmanın yapılıp, ilgili örneklerin verilmesi. Âmil Çelebioğlu’nun “Yunus Emre Şerhleri” başlıklı makalesi okunacak. Ömür Ceylan’ın “Tasavvufî Şiir Şerhleri” başlıklı kitabından ilgili yerler okunacak.
4 Türk edebiyatında metin şerhi geleneğinin temellerinin belirlenmesi. Şerh edilen eserlerin neden şerh edildiğine dair ölçütlerin ortaya konması. Tunca Kortantamer’in “Teori Zemininde Metin Şerhi meselesi” başlıklı makalesinin ilgili kısmı okunacak.
5 Metin şerhi geleneğinde 16. yüzyıl: Sudî-i Bosnevî’nin şerhleri. Türk edebiyatında Gülistân ve Bostân şerhleri hakkında bilgi verilmesi. Ahmet Kartal’ın “Türk Edebiyatında Gülistan Tercüme ve Şerhleri” ve “Türk Edebiyatında Bostân Tercüme ve Şerhleri” başlıklı makaleleri okunacak.
6 Metin şerhi geleneğinde 16. yüzyıl: Türk edebiyatında Mevlânâ’nın Mesnevî’sine yazılan şerhler ve Şem’î Mustafa Efendi’nin Şerh-i Mesnevî’si. İsmail Güleç’in “Türk Edebiyatında Mesnevî Tercüme ve Şerhleri” başlıklı kitabı incelenecek. İlgili kısımlar okunacak.
7 Metin şerhi geleneğinde 17. yüzyıl: İsmail Hakkı Bursevî ve Rûhü’l-Mesnevîsi üzerine incelemeler. İsmail Güleç’in “Rûhü’l-Mesnevî: Mesnevi Şerhi” adlı kitabı incelenecek, ilgili kısımlar okunacak.
8 Metin şerhi geleneğinde 17. yüzyıl: Manzum lügat şerhlerinden örnekler. Yusuf Öz’ün “Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri” adlı eseri incelenecek, ilgili kısımlar okunacak.
9 ARA SINAV
10 Metin şerhi geleneğinde 18. yüzyıl: Urfî-i Şirazî’nin kasidelerine yapılan şerhlerden örnekler ve Sebk-i Hindî akımının metin şerhi çalışmalarına etkisi Süleyman Çaldak ve Kâzım Yoldaş’ın hazırladıkları “Neşatî: Şerh-i Kasâid-i Urfî” isimli kitap tanıtılacak. Ozan Yılmaz’ın “Şiraz’dan Trabzon’aBir Kültür Köprüsü: Murtaza Trabzonî ve Urfî Şerhleri” adlı makalesi okunacak.
11 Metin şerhi geleneğinde 18. yüzyıl: Şevket-i Buharî’nin kasidelerine yapılan şerhlerden örnek parçalar okunması ve Sebk-i Hindî akımının metin şerhi çalışmalarına etkisi. Yekta Saraç’ın “Şerhler” başlıklı makalesi okunacak. İsrafil Babacan’ın “Klasik Şiirin Son Baharı: Sebk-i Hindî” adlı kitabı değerlendirilecek
12 Metin şerhi geleneğinde 19. yüzyıl: Sünbülzade Vehbî’nin Tuhfe-i Vehbî ve Nuhbe-i Vehbî isimli sözlüklerine yapılan şerhlerden örnek metinler okuınması Yusuf Öz’ün “Tuhfe-i Vehbî Şerhleri” başlıklı makalesi okunacak.
13 Metin şerhi geleneğinde 20. yüzyıl: Klasik Türk edebiyatı metinlerine modern metin şerhi yöntemleriyle yaklaşma. Ali Nihad Tarlan yöntemi ve uygulamalar. Ali Nihad Tarlan’ın “Metinler Şerhine Dair” başlıklı makalesi okunacak.
14 Metin şerhi geleneğinde 20. yüzyıl: Klasik Türk edebiyatı metinlerine modern metin şerhi yöntemleriyle yaklaşma. Yapısalcılık yöntemi ve uygulamalar. Tunca Kortantamer’in “Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi” başlıklı makalesinin ilgili kısmı okunacak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

1. Güleç, İsmail: Türk Edebiyatında Mesnevi Tercüme ve Şerhleri, Istanbul: Pan Kitap, 2008.
2. Yekbaş, Hakan: “Metin Şerhi Geleneği Çerçevesinde Şârihlerin Divan Şiirine Yaklaşımları”, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 23 (Bahar 2008), s. 189-217.
3. Şentürk, Atilla, Ahmet Kartal: Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Istanbul: Dergah Yayınları, 2007.
4. Saraç, Yekta: “Şerhler”, Türk Edebiyatı Tarihi II, ed. Talat Sait Halman ve öte., (Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2006), 122-134.
5. Dilçin, Cem: “Cumhuriyet’in 80. Yılında Divan Şiiri Üzerine Düşünceler” Türkoloji Dergisi XVI/2 (2003), s. 1-21.
6. Tekin, Gönül Alpay: “Eski Türk Edebiyatı Metinlerinin Bugünkü Türkçe’ye Açılamalarla Çevrilmesinin Gerekliliği Üzerine [Ali Şir Nevai’den Beyitlerle], Mustafa Canpolat Armağanı, haz. Aysu Ata, Mehmet Ölmez, Ankara: 2003.
7. Aksoyak, İsmail Hakkı: “Metin Şerhi”, Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Haz. Mustafa İsen ve diğ., Ankara: Grafiker Yayınları, 2002, s. 283-290.
8. Mengi, Mine: “Metin Şerhi, Tahlili ve Tenkidi Üzerine”, Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., 2000..
9. Ceylan, Ömür: Tasavvufi Şiir Şerhleri, Istanbul: Kitabevi, 2000.
10. Şentürk, Atilla: Osmanlı Şiir Antolojisi, İstanbul: YKY, 1999.
11. Şentürk, Atilla: “Ali Nihat Tarlan’ın Fuzûlî Divan’ı Şerhi’ne dair”, Bir: Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 3 (1995), s. 261-275.
12. Kortantamer, Tunca: “Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi”, EÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, s. 8 (1994), s. 1-10.
13. Tarlan, Ali Nihat: “Metinler Şerhine Dair”, Edebiyat Meseleleri, İstanbul: Ötüken, 1981.
14. Yılmaz, Ozan: “Klasik Şerh Edebiyatı Literatürü”, TALİD, S. 9, İstanbul, 2007, s. 271-304.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır. X
2 Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar. X
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar.
4 Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır. X
5 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar.
6 Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır.
7 Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır.
8 Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır. X
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
# Ders Öğrenme Çıktılarının Program Çıktılarına Katkısı PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14
1 Metin şerhi yöntemlerini öğrenir.
2 Metin şerhinin tarihî gelişimi hakkında bilgi sahibi olur.
3 Arap ve Fars edebiyatlarından seçilerek şerh edilmiş metinleri tanır.
4 Türk edebiyatında metin şerhinin tarihî gelişimini öğrenir.
5 Türk edebiyatında kullanılan metin şerhi yöntemlerini öğrenir.
6 Klasik metin şerhi ile modern metin şerhi arasındaki farkı yorumlayabilir.,
7 Klasik metinlere modern metin şerhi yöntemleriyle yaklaşabilir.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ödev 100
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
3. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 6 6
Ödev 3 10 30
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 15 15
Toplam İş Yükü 147
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,88
Dersin AKTS Kredisi 6