1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
  3. Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler I (2023 - 2024)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler I TDE 153 1 4 + 0 4 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi ARZU YILDIRIM
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi ARZU YILDIRIM, Arş.Gör.Dr. BEDRİYE GÜLAY AÇAR,
Dersin Yardımcıları

Arş.Gör. MUHAMMED TARIK ABLAK
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Klasik Türk edebiyatının tanımı, kaynakları, konuları ile Klasik Türk edebiyatı türlerine ait temel bilgilerin şekil ve muhteva bakımından tanıtılması. Klasik Türk edebiyatı şair ve ediplerinin eğitimleri, edebi dünyaları; aruz vezni, önemi ve fonksiyonu ve en sık kullanılan kalıplar ile bunların uygulamalarının öğretilmesi. Klasik Türk şiirinin mazmunlar dünyasının tanıtılması.
Dersin İçeriği

Klasik Türk edebiyatının tanımı, doğuşu, adlandırılışı, coğrafyası; Klasik Türk şair ve ediplerinin dünyası, Klasik Türk edebiyatının kaynakları, aruz vezni, tanımı, tarihçesi, şiirdeki fonksiyonu, belli başlı aruz kalıpları ve uygulamalı örnekleri; Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış mazmunlara ilişkin bilgiler; kaside, gazel, kıt´a vb. nazım şekillerinin tanımı, özellikleri, kısa tarihçeleri ve belli başlı temsilcileri ile şiirlerden örnekler.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Klasik Türk edebiyatının kaynaklarını sıralar ve Klasik Türk şairlerinin hayata bakışlarını anlatır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
2 Klasik Türk şiirinde aruz vezninin şiirdeki fonksiyonu ve önemini açıklar. En çok kullanılmış olan aruz kalıplarını örneklendirir. Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma, Anlatım,
3 Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış olan belli başlı mazmunları ayırt eder. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
4 Klasik Türk şiirinde sıkça kullanılmış olan belli başlı mazmunları analiz eder. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
5 Klasik Türk şiiri nazım bilgisi ile nazım şekilleri hakkında genellemelere ulaşır. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
6 Klasik Türk şiiri nazım bilgisi ile nazım şekilleri hakkında sonuçları değerlendirir. Anlatım, Soru-Cevap, Beyin Fırtınası, Tartışma, Grupla Çalışma,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Öğrencilerle tanışma, üniversite, fakülte ve bölümümüz hakkında genel bilgiler verme.
2 Klasik Türk edebiyatının tanımı, doğuşu, adlandırılışı, coğrafyası; aruz vezninin tanımı, tarihçesi, şiirdeki fonksiyonu, aruz veznini bulmada kullanılan imâle, med, ulama vb. teknik unsurlar. Prof. Dr. Ömer Faruk Akün’ün TDV İslâm Ansiklopedisi c. 9, s. 389-427’deki “Divan Edebiyatı” maddesi ile Orhan Şaik Gökyay’ın Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 353’deki “Divan Edebiyatı Kimin?” başlıklı yazısı
3 Klasik Türk edebiyatının kaynakları, Klasik Türk şairinin dünyası, felsefesi, sanat anlayışı; Türk şiirinde en çok kullanılan aruz kalıpları, bahirler (vezin kümeleri); “Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. Prof. Dr. Muhsin Macit’in Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 51-58’deki “Divan Edebiyatı Estetiği” yazısı, Prof. Dr. Mustafa İsen’in Eski Türk Edebiyatı El Kitabı s. 375-381’deki “Tezkirelerin Işığında Divan Edebiyana Bakışlar"
4 Mazmun’un tanımı, özellikleri, Klasik Türk şiirindeki kullanımları ve belli başlı mazmunlar, kafiye, redif vb. temel nazım bilgileri; Klâsik Türk şiiri nazım şekillerine giriş; “Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün” kalıbının uygulaması. Öğrencilere verilecek ve I. Dönem için sorumlu olacakları “60 maddelik mazmunlar listesi”ndeki “abdâl, ankâ, gül, bülbül, heftiklim” vb. mazmunların tamamının özetlenmek suretiyle hazırlanması gerekmektedir.
5 Aruz vezni. Aruzun doğuşu, yayılması. Türk Edebiyatı'nda kullanılan başlıca aruz kalıpları. Örnek mısra ve beyitler üzerinde uygulamalar. "Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz" adlı kitaptan ilgili bölüm çalışılacak.
6 Kaside: Tanımı, özellikleri, bölümleri, kısa tarihçesi, belli başlı kaside şairleri ve “Su Kasidesi” örneği üzerinde kasidenin bölümlerinin gösterilmesi; “Fe‘ilâtün (Fâ‘ilâtün)/ Fe‘ilâtün / Fe‘ilâtün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. Fuzûlî’nin “Su Kasidesi” metninin fotokopisi temin edilmiş olmalı.
7 Gazel: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı gazel şairleri ve gazel örnekleri; “Mef‘ûlü / Fâ ‘ilâtü / Mefâ ‘îlü / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. Necâti, Hayâli, Bâki, Fuzûli, Nedim ve Şeyh Gâlib’e ait birer gazel örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı.
8 Mesnevi ve Hamse: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı mesnevi ve hamse şairleri ile eserlerine dair kısa bilgiler; “Mefâ‘ilün / Fe‘ilâtün / Mefâ‘ilün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. Prof. Dr. İsmail Ünver’in Türk Dili Dergisi, Divan Şiiri Özel Sayısı, s. 430-463’deki “Mesnevi” makalesi okunmalı.
9 Rubâi ve Tuyuğ: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; , “Mefâ‘îlün / Mefâ‘îlün / Fe‘ûlün” kalıbının uygulaması. Ömer Hayyam, Azmi-zâde Haleti ve Yahya Kemal’e ait birer rubâi örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı.
10 ARA SINAV
11 Murabba, Terbî ve Muhammes: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; “Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilâtün / Fâ‘ilün” kalıbının uygulaması. Murabba, Terbi ve Muhammes nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı.
12 Tardiye, Tahmîs ve Taştîr: Tanımı, özellikleri, kısa tarihçesi, belli başlı şairleri ve şiir örnekleri; “Fe‘ilâtün (Fâ‘ilâtün) / Mefâ‘ilün / Fe‘ilün (Fa‘lün)” kalıbının uygulaması. Tardiyye, Tahmis ve Taştir nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı.
13 Müseddes, Tesdîs, Müsebba,Tesbî, Müsemmen ve Tesmîn: özellikleri, “Müstef‘iün / Müstef‘iün / Müstef‘iün / Müstef‘iün” “Mef‘ûlü / Fâ‘ilâtün / Mef‘ûlü / Fâ‘ilâtün” kalıbı Müseddes, Tesdis, Müsebba, Tesbi, Müsemmen ve Tesmin nazım şekillerine dair örnek metinler, Divan edebiyatı kaynaklarından taranıp okunmalı.
14 Mütessâ, Tetsî, Muaşşer, Ta’şîr, Terkîb-i bend ve Tercî-i bend: özellikleri, “Fe‘ûlün / Fe‘ûlün / Fe‘ûlün / Fe‘ûl” kalıbının uygulaması. Bağdatlı Rûhi’ye ait bir terkîb-i bend ile Şeyh Gâlib’e ait bir tercî-i bend örneğinin fotokopisi temin edilmiş olmalı.
Kaynaklar
Ders Notu

Aksoyak, "Eski Türk Edebiyatı El Kitabı", (Grafiker Yayınları); Prof. Dr. Ahmet Mermer, Prof. Dr. Sebahat Deniz, Prof. Dr. Yavuz Bayram, Yrd. Doç. Dr. Lütfi Alıcı, Yrd. Doç. Dr. Muvaffak Eflatun, Yrd. Doç. Dr. Neslihan Koç Keskin, "Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatına Giriş", (Akçağ Yayınları, Ankara).
Ders Kaynakları

Bayram Ali Kaya, Ozan Yılmaz, Vildan S. Coşkun, Orhan Kaplan, "Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler", (Kesit Yayınları, İstanbul); Prof. Dr. Haluk İpekten, “Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz” (Dergah Yayınları, İstanbul); Ahmet Talat Onay, “Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar” (Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara); Cem Dilçin, “Örneklerle Türk Şiir Bilgisi” (Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara); Prof. Dr. İskender Pala, “Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü”, (Kapı Yayınları, İstanbul)
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Kısa Sınav 10
1. Ara Sınav 70
2. Kısa Sınav 10
3. Kısa Sınav 10
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 3 3
Ödev 1 12 12
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 15 15
Toplam İş Yükü 142
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,68
Dersin AKTS Kredisi 6