Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
İslam Toplumları Sosyolojisi SOS 319 5 2 + 0 2 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Prof.Dr. ALİ ARSLAN
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Muhammet Bera Bozgöz

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Bu dersin amacı, sosyolojik perspektif ve bütüncül bir bakış açısı ile Müslüman toplum ve toplulukların incelenmesidir.  İslâm dini farklı milletleri, kültürleri, yerel ve evrensel olguları derinden etkileyen ve bu yolla farklı toplumlarda bir çok fakrlı tezahürlere sahip bir dindir. Dolayısıyla bu ders kapsamında, İslam dünyasının genel karakteristikleri, tarihi kökleri ve genel hatları ile temel tartışma konuları, sosyalş hareketler incelenecek; modernleşme ve küreselleşme ile ortaya çıkan çatışma ve değişim çabaları analiz edilecektir. 

Dersin İçeriği

İslam dünyası ve müslüman toplulukların karakteristik yapıları,

· Islam dünyasını şekillendiren lokomotif niteliğindeki önemli iz bırakmış düşünce ve hareket liderleri

· Günümüzde etkin bulunan hareketler ve bunların karakteristik yapıları

· İİT gibi, uluslar arası nitelikli siyasi, ekonomik ve sosyal organizasyonlar

· İslam dünyasının karşılaştığı küreselleşme, modernleşme vb. unsurlar nedeniyle yaşadığı çatışma ve değişimlerin sosyolojik bir bakış açısı ile değerlendirilmesi

· İslam ve müslüman toplumlar sosyolojisi ile ilgili çalışmalar ve kaynaklar

 

Kaynaklar: 

İbni Haldun, Mukaddime, İstanbul: Dergah, 2017.

Geertz Clifford, İki Kültürde İslam: Fas ve Endonezya'da Dinî Değişim, İstanbul:Küre, 2012. (Çev. Mehmet Murat Şahin)

Gellner, Ernest. Müslüman Toplum, İstanbul: Kabalcı, 2012. (Çev. Müfit Günay)

Güngör Erol, İslâmın Bugünkü Meseleleri, İstanbul:Ötüken, 2011.

Canatan, Kadir, İslam sosyolojisi, İstanbul: Beyan, 2005.

Erkilet Alev, Ortadoğu'da Modernleşme ve islâmî Hareketler, İstanbul:Büyüyenay Yayınları, 2015.

Gencer, Bedri. İslamda Modernleşme, İstanbul: Lotus Yayınevi, 2009.

Fazlurrahman, İslam, Ankara Okulu Yayınları, 2009. (Çe.v Mehmet Aydın)

Esposito, J. Değişim Sürecinde İslam, İstanbul, İnsan Yayınları, 1991 (Çev.  Ali Yaşar Aydoğan & Aydın ünlü)

 

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 İslam dünyasını ve dünyadaki toplulukları coğrafya, siyasi, ekonomik ve sosyal açılardan genel özellikleri ile tanımlar. Anlatım, Tartışma, Sınav, Ödev,
2 İslam dünyasını etkileyen düşünce liderlerini ve belli başlı hareketleri özellikleri ile açıklar Tartışma, Anlatım, Ödev, Sınav,
3 İslam dünyasını etkileyen belli başlı organizasyonları tanımlar Anlatım, Tartışma, Sınav, Ödev,
4 İslam dünyasının karşılaştığı değişim problemlerini ve nedenlerini analiz eder. Tartışma, Anlatım, Ödev, Sınav,
5 İslam sosyolojisi ile ilgili kaynakları tanır. Anlatım, Tartışma, Sınav, Ödev,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Müslüman Toplumlara Tarihî ve Coğrafî Bir Bakış
2 Modernleşme ve Modernlik Karşısında Müslüman Toplumlar
3 Siyasi Modernleşme karşısında İslâm ve Demokrasi Tartışmaları: Anayasal Meşrutiyet Hareketleri
4 Müslüman Toplumlarda Modernleşme, İslâmî Hareketler ve İslâmcı Akımlar
5 Müslüman Toplumlarda Din-Devlet İlişkileri: İslâm ve Laiklik Tartışmaları
6 Müslüman Toplumlarda İslâm, Sosyalizm ve Milliyetçilik Meselesi
7 Ara Sınav
8 Müslüman Toplumlarda Kurumsal Yapılar ve Beşeri Sermaye
9 Sekülerleşme ve Dinî Değişim: Bireysel Hayatın Dönüşümü
10 Sekülerleşme ve Dinî Değişim: Dinî Geleneklerin ve Dinî Grupların Dönüşümü
11 Küreselleşme Süreci Karşısında Müslüman Toplumlar
12 İslâm, Postmodernizm ve Çokkültürcülük Tartışmaları
13 Diaspora'da İslâm: Avrupa İslâmı ve İslamofobi Meselesi
14 Müslüman Toplumlar birer İslâm Toplumu mudur?: Türkiye Örneği
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Canatan, Kadir, İslam sosyolojisi, İstanbul: Beyan, 2005.
Şeriati, Ali, İslam Sosyolojisi Üzerine, İstanbul, 1980.
Sezen, Yümni, İslam Sosyolojisine Giriş, İstanbul, 1994.
Nasr, Seyyid Hüseyin, Modern Dünyada Gelenekse İslam, İstanbul, İnsan yayınları, 1989.
Gencer, Bedri. İslamda Modernleşme, İstanbul: Lotus Yayınevi, 2009.
Fazlurrahman, İslam, Ankara Okulu Yayınları, 2009.
Voll, John, İslam Süreklilik ve Değişim, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2009.
Esposito, J. Değişim Sürecinde İslam, İstanbul, İnsan Yayınları, 1991.

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Sosyoloji ve yardımcı disiplinlerle ilgili, en etkin metotları ve güncel bilgileri içeren bilgi kaynakları, uygulama araç – gereçlerini, üst düzeyde kullanabilme bilgisine sahiptir.
2 Sosyoloji disiplini ile ilgili kavramları, fikirleri ve verileri, sosyal bilimler araştırma metotlarıyla inceler ve değerlendirir, geçmiş ve güncel bağlantıları ile konuları tanılar, analiz eder, tartışır ve gelecek projeksiyonu sunar.
3 Sosyoloji disiplini ve ilgili alanlarda elde ettiği birikimi aktif biçimde yazılı ve sözlü yolla ifade edebilir, bu alanlarda ihtiyaç duyan kişi ve kurumlara araştırma ve rapor sunar.
4 Sosyoloji metotlarını kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama, sentez yapma ve değerlendirme becerilerine sahiptir.
5 Güncel sosyolojik kavramsallaştırmalara, akımlara ve tartışmalara eleştirel yönden yaklaşabilir.
6 Alanındaki yönelimleri, ihtiyaçları bilir, içinde bulunduğu çevrenin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerini tanır; bu özelliklere uygun öğretme ve öğrenme süreçlerini planlar, uygular ve yönetir.
7 Alanıyla ilgili çalışmalarda sorumluluk üstlenir, bağımsız veya takım çalışması yaparak çözümler üretir.
8 Sosyoloji alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1).
9 Sosyoloji alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı, donanımı ve istatistik bilgisine sahiptir; bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır.
10 Sosyoloji alanı ile ilgili yaptığı tüm çalışmalarda veri kaynağı olan bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetir.
11 Sosyolojik bilgiyi, diğer toplum bilimleriyle disiplinler arası bir düzlemde farklı toplum ve kültürlerde etkili bir şekilde işler ve disiplinler arası çalışmalara katılır.
12 Alanında bilgisini geliştirmek yeni açılımlar ortaya koymak için çaba gösterir, yeniliklere açıktır.
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Kısa Sınav 10
1. Ödev 30
2. Kısa Sınav 10
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 4 64
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 4 64
Ara Sınav 1 4 4
Ödev 1 4 4
Performans Görevi (Laboratuvar) 1 4 4
Toplam İş Yükü 140
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,6
Dersin AKTS Kredisi 6