| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| Tarihi ve Kültürel Boyutuyla Alevilik | ILA 354 | 6 | 2 + 0 | 2 | 3 |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler | |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Seçmeli |
| Dersin Koordinatörü | Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR |
| Dersi Verenler | Doç.Dr. HABİB KARTALOĞLU, |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Kategorisi | Alanına Uygun Temel Öğretim |
| Dersin Amacı | Türklerin İslamlaşma süreci, Alevi-Bektaşi kültürünün sözlü ve yazılı kaynakları, Alevi-Sünni farklılaşması, inanç ve ritüelleri hakkında bilgi sahibi olmak. |
| Dersin İçeriği | Temel kavramlar, Bektaşilik ve Aleviliğin Ortaya Çıkışı, Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması; bunun kökeni ve temel nitelikleri, Osmanlı Safevi mücadelesi ve Aleviliğin teşekkülüne etkisi. |
| # | Ders Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
|---|---|---|---|
| 1 | Bektaşilik, Alevilik ve Kızılbaşlık kavramlarını tanımlar | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| 2 | Türklerin İslamlaşmasında etkili olan tasavvufî akımları tanımlar | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| 3 | Aleviliğin tarihi gelişim sürecini açıklar | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| 4 | Anadoluda Sünni-Alevi ayrışmasında etkili olan unsurları açıklar | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| 5 | Aleviliğin teşekkülünde rol oynayan siyasi, dini, sosyal ve kültürel faktörleri değerlendirir | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| 6 | Aleviliğin günümüze intikalini izah eder. | Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, | Sınav , Ödev, |
| Hafta | Ders Konuları | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Giriş ve genel bir çerçeve | |
| 2 | Alevilik, Bektaşilik, Kızılbaşlık vb. terimler, | |
| 3 | Türklerin İslam öncesi din ve inançları, bunların Aleviliğe etkisi | |
| 4 | Türklerin İslamlaşma süreci ve Ehl-i Beyt sevgisinin yaygınlığı | |
| 5 | Yesevilik, Kalendirilik, Bektaşilik, Hurufilik vb. tasavvufi yapıların etkileri, | |
| 6 | Selçuklular ve Osmanlı dönemlerinde Anadoluda sosyal ve kültürel hayat | |
| 7 | Hacı Bektaş Veli ve Bektaşi gelenek | |
| 8 | Bektaşilik ve iktidar ilişkileri, | |
| 9 | Erdebil Tekkesi ve Şeyh Safi | |
| 10 | Erdebil tekkesinin Türkmenler üzerindeki rolü, | |
| 11 | Safevi devletinin kurulması ve Kızılbaşların rolü | |
| 12 | Osmanlı-Safevi ilişkileri | |
| 13 | Anadoluda Sünni-Kızılbaşlık Farklılaşması, | |
| 14 | Kızılbaş farklılaşmasında ulemanın rolü |
| Kaynaklar | |
|---|---|
| Ders Notu | |
| Ders Kaynakları | ] Ahmet Yaşar Ocak, Türk Sufiliğine Bakışlar, İstanbul 2002. [3] F. Babinger-Fuad Köprülü, Anadoluda İslâmiyet, çev., Ragıp Hulusi, İstanbul 2000. [4] Kurt Hasan, Orta Asyanın İslamlaşma Süreci (Buhara Örneği) Ankara 1998- [5] Yusuf Ziya Yörükan, Anadoluda Aleviler ve Tahtacılar, Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı Yaynları, Ankara 1998. [6] Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiyede Alevilik Bektaşilik, Ankara 1996. [7] M.Saffet Sarıkaya, Anadolu Aleviliği (XI.-XIII. asırlar), Ötüken Yay., İstanbul 2003. [8] Harun Yıldız, Anadolu Aleviliği, Ankara 2004. [9] Mustafa Ekinci, Anadolu Aleviliğinin Tarihsel Arka planı, İstanbul 2002. [10] Bulut, H.İbrahim, Osmanlı-Safevi İlişkilerinde Ulemanın Rolü, Dini Araştırmalar Dergisi, cilt 8, Ocak-Nisan 2005, s. 179- 195. [11] Ocak A. Yaşar, Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfilik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), TTK Yay., Ankara, 1999 [12] Ocak, A. Yaşar, Babaîler İsyanı Alevîliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu´da İslâm-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü, Dergâh Yay., İstanbul 1996. H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126. 13] H. Onat, Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine, İslâmiyât, Cilt: 6, Sayı: 3, (2003), s.111-126. [14] Faruk Sümer, Safevi Devletinin Kuruluşunda Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 2002 [15] Sayın Dalkıran, İbn-i Kemalin Düşünce Tarihimizdeki Yeri, OSAV. Yay. İstanbul 1997. |
| Sıra | Program Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun okuyabilir ve metnin amacına uygun yorum yapabilir. | ||||||
| 2 | Alanıyla ilgili klasik ve modern metinleri anlayabilecek ve kendisini sözlü ve yazılı olarak ifade edebilecek düzeyde Arapça bilgisine sahiptir. | ||||||
| 3 | Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirleri, fiziksel ve ahlaki özellikleri, hadisin ve hadis ilminin tarihi seyri, usulü, problemleri, yorumlanması ve kültürel değeri hakkında bilgi sahibidir. | X | |||||
| 4 | Klasik kaynaklarda ve modern araştırmalarda İslam fıkhının temel konularını bilir; mukayeseli hukuk yöntemleri çerçevesinde İslam hukuku ile diğer hukuk sistemleri arasında karşılaştırmalar yapabilir ve İslam hukukunu hukuk tarihi açısından değerlendirebilir. | X | |||||
| 5 | İslam inanç esaslarını akıl ve nakil çerçevesinde bilir ve Kelam problemlerinin bilimsel metotlarla çözümüne dair fikir yürütebilir. | X | |||||
| 6 | İslam dünyasında dini ve siyasi gayelerle vücut bulmuş klasik ve çağdaş akımlar hakkında temel bilgi sahibidir. | X | |||||
| 7 | Tasavvufun tarihi, kavramları, kurumları, şahsiyetleri ve felsefesi hakkında bilgi sahibidir. | X | |||||
| 8 | Dini eğitim tarihi ile dini ve modern eğitim metotları hakkında bilgi sahibidir. Bu metotları din eğitiminde kullanabilir. Muhakeme gücü ve doğru düşünme yeteneği gelişir, kişisel güveni artar. | X | |||||
| 9 | Din ve dini konular hakkında felsefi, sosyolojik ve psikolojik olarak düşünebilir. Müslüman düşünürler tarafından ortaya konulan düşünce konuları ve tarihi hakkında bilgi sahibidir. | X | |||||
| 10 | İnsanlığın düşünce seyrinin tarihi hakkında, yaşayan ve mensubu kalmamış dinler konusunda ana hatlarıyla bilgi sahibidir. Dinler arası mukayese yapabilir. | X | |||||
| 11 | İslam Tarihi’nin çeşitli dönemlerini bilir; İslam medeniyet ve bilimine siyasî, kültürel ve sosyal tarih açısından disiplinler arası, metodolojik, sentezci ve eleştirel bir bakış açısıyla bakabilir. | X | |||||
| 12 | Türk İslam Edebiyatı’nın formlarını tanır ve bu formlara ait örnekleri okuyup anlayabilir. Genel müzik nazariyatı bilgileri yanında Türk Din Musikisi formları hakkında bilgi sahibi olup uygulama yapabilir. Mimarî ve tezyini sanatlarının tarihini, özelliklerini bilir. Estetik düşünce anlayışına sahiptir. | X | |||||
| 13 | Dini Bilimler alanında disiplinler arası araştırma ve inceleme yapar. Bilimsel çalışmalarda bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder. | ||||||
| 14 | Beşeri bilimler alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. | ||||||
| 15 | |||||||
| 16 | |||||||
| 17 | |||||||
| 18 | |||||||
| 19 | |||||||
| 20 | |||||||
| Değerlendirme Sistemi | |
|---|---|
| Yarıyıl Çalışmaları | Katkı Oranı |
| 1. Ara Sınav | 60 |
| 1. Kısa Sınav | 15 |
| 1. Ödev | 10 |
| 2. Kısa Sınav | 15 |
| Toplam | 100 |
| 1. Yıl İçinin Başarıya | 50 |
| 1. Final | 50 |
| Toplam | 100 |
| AKTS - İş Yükü Etkinlik | Sayı | Süre (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 16 | 2 | 32 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 16 | 2 | 32 |
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Kısa Sınav | 2 | 1 | 2 |
| Ödev | 1 | 4 | 4 |
| Final | 1 | 2 | 2 |
| Toplam İş Yükü | 73 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (Saat) | 2,92 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 3 | ||