Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
İslam Mezhepleri Tarihine Giriş ILA 345 5 2 + 0 2 3
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Lisans
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR
Dersi Verenler
Dersin Yardımcıları
Dersin Kategorisi Alanına Uygun Temel Öğretim
Dersin Amacı Sahanın temel kavramlarını, kaynaklarını ve klasik müelliflerini tanımak.
Dersin İçeriği Dersin tanımı, amacı, konusu, kaynakları; din, mezhep, fırka ve cemaat kavramları, mezheplerin tasnifi meselesi, farklı fırak gelenekleri ve temel kaynakları.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Din, mezhep, tarikat ve cemaat terimlerini tanımlar, Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Ödev,
2 İslam düşüncesinde ortaya çıkan fırkaların doğuşuna etki eden unsurları açıklar Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Ödev,
3 Mezhepleri klasik kaynaklarını bilir Anlatım, Soru-Cevap, Sınav , Ödev,
4 Sahanın temel kavramlarını tanımlar Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Ödev,
5 Makalat geleneğindeki tasnif usullerini bilir Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Sınav , Ödev,
6 Mezhepler tarihinin İslam Tarihi, Coğrafya, Sosyoloji gibi disiplinlerle ilişkisini bilir. Sınav , Ödev,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Giriş ve genel bir çerçeve
2 Mezhep ve fırka kavramları
3 Makale-makalat, milel-nihal kavramları
4 Eşari fırak geleneği ve örnek metinler
5 İmam Eşari ve Makalatül-İslamiyyîn
6 Bağdadî ve el-Fark beynel fırak,
7 Fahreddin Razi ve İtikadu fırakiil-müslimin
8 Hanefi-Maturidi fırak geleneği ve örnek metinler
9 Ebu Muti en-Nesefî ve er-Redd alel-bida
10 Kemal Paşazade ve er-Risale beynil-mezahib
11 Mutezili Fırak geleneği, Naşi el-Ekber, Mesailül-imame
12 Şii-İmami fırak geleneği, Nevbahtî ve Fırakuş-Şia
13 Harici Fırak Geleneği, Kalhati ve el-Keşf ve´l-Beyan
14 Genel Değerlendirme
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları 2] el-Bağdâdî, Abdülkahir b. Tahir b. Muhammed (429/1037), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991.
[3] Ebul-Hasen el-Eşari, İlk Dönem İslam Mezhepleri, Makalatul-İslamiyyin, çev. M.Dalkılıç-Ö. Aydın, İstanbul 2006.
[4] Eşarînin Makâlâtında Şiî Grupların Sınıflandırılması Ve Önemli Görüşleri (Yüksek Lisans Tezi), Alpaslan Köse, Danışman: Mustafa Öz, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enst. İst. 2006.
[5] eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdulkerim , Milel ve Nihal, Dinler Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi, çev. M.Öz, haz. M.Dalkılıç, İstanbul 2008.
[6] Naşi el-Ekber ( 2 9 3 / 9 0 5 ) , Mesâilü´l-İmame Kitabu´1-Evsat fi´l-Makalat, thk:Yusuf Fanis, Beyrut 1971.
[7] Cahız, Ebu (Osman Amr b. Bahr ( 2 5 5 / 8 6 9 ) , el-Osmaniyye, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Mısır 1955..
[8] Aydınlı, Osman, Mutezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Araştırma yayınları, Ankara 2003.
[9] Aydınlı, Osman, Osmanlıdan Cumhuriyete İslam Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Ankara 2008.
[7] Fığlalı, Ethem Ruhi, " İslam Mezhepleri Tarihinde Karşılaşılan Bazı Problemler " , Uluslararası I. İslam Arnaştırmaları Sempozyumu, İzmir 1985.
[8] Kohlberg, Etan İmâmiyye Şiası Geleneğinde Râfizî Terimi, çeviren: Halil İbrahim Bulut, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 2004, cilt: II, sayı: 2, s. 117-124
[9] Benli, Yusuf Rafıza Adlandırılmasının İlk Kullanımına İlişkin Değerlendirmeler, Hikmet Yurdu, 2008, cilt: I, sayı: 1, s. 31-69.
[10)Kummî ve Nevbahtî, Kitâbul-Makâlâtil-Fırak ve Fırakuş-Şîa, çev. Hasan Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu Ankara Okulu yayınları, Ankara 2004.
[9] M. Büyükkara, Mehmet Ali Bir Bilim Dalı Olarak İslâm Mezhepleri Tarihi ile İlgili Metodolojik Problemler, İslâmî İlimlerde Metodoloji: Usûl Meselesi 1, 2005, sayı: , s. 441-491
[10] Özkurt, Adem, Nevbahtînin Fırakuş-Şîasında Şiî Mezheplere Yaklaşımı / haz. Adem Özkurt, 2010. 92 y. 28 cm. (Yüksek Lisans), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı İslâm Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı (Danışman: Doç. Dr. Harun Yıldız)
[11] Ebû Muhammed Osman b. Abdillah b. el-Hasen el-Irakî el-Hanefî, el-Fıraku´l-Müfterika beyne Ehli´z-Zeyğ ve´z-Zandaka, thk. Yaşar Kutluay, Ankara 1961
[12] İbn Kemal ve Düşünce Tarihimiz. Sayın Dalkıran, Osav. İstanbul, 1997.
[13] Muzaffer Tan, Hanefi- Mâturîdî Fırak Geleneği Bağlamında Mezheplerin Tasnifi Meselesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, cilt: 49, sayı: 2, s. 121-152
[14] Muzaffer Tan, Geç Dönem Hanefî- Mâturîdî Fırak Geleneği Bağlamında Bir Risale: "El- Makâlât fî Beyâni Ehli´l- Bida ve´d- Dalâlât",Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009, sayı: 14/1, s. 181-202.
[15] Keith Lewinstein, Notes on Eastern Hanefite Heresiography JOAS 114,4 (1994).
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1
2
3
4 X
5
6
7
8
9 X
10 X
11 X
12 X
13 X
14 X
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 97
1. Kısa Sınav 1
1. Ödev 1
2. Kısa Sınav 1
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 50
1. Final 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 2 32
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 2 32
Ara Sınav 1 5 5
Kısa Sınav 2 4 8
Ödev 1 5 5
Final 1 5 5
Toplam İş Yükü 87
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 3,48
Dersin AKTS Kredisi 3