Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türkiye’De Siyasal Modernleşme (Tr) ODC 634 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi Doktora
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Doç.Dr. NEBİ MİŞ
Dersi Verenler Doç.Dr. NEBİ MİŞ,
Dersin Yardımcıları

Araş. Gör. Fikret Topal

Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Bu derste Türkiye’nin demokratikleşme tarihi eleştirel bir perspektifle ele alınacaktır. Bu eleştirel demokrasi tartışmaları, demokrasi teorisinin çerçevesi kullanarak, Türkiye siyasi hayatında belli dönemleştirmeler ve konular etrafında şekillenecektir.  Bu bağlamda Türkiye modernleşme tarihi, laiklik ve devlet, ordu ve siyaset, resmi ideoloji ve siyasal kurumlar, İslam ve Siyaset, sağ ve sol ideolojiler, sermaye sınıfı, bürokrasi ve aydınlar, toplumsal hareketler ve mobilizasyonlar konunun çerçevesini belirleyecektir. Aynı zamanda kavramsal yaklaşımlar Türkiye siyasal hayatının belli dönemlerine odaklanılarak tartışılacak ve tarihsel olarak yaşanan siyasal gelişme ve geri dönüşler karşılaştırmalı bir perspektifle ele alınacaktır. En genel anlamda da bu dersin özü, Türkiye’deki demokratikleşmenin tarihsel sürçte önündeki engellerdir.

Dersin İçeriği

Dersin Genel Çerçevesi, Gereklilikler ve Yeterlilik Okumaları

- Ulus Devletin İnşası ve Milliyetçilik 

- Toplum ve Siyasette Merkez-Çevre İlişkisi

- Güvenlikleştirme Siyaseti ve İslam

- Devlet Geleneği

- Anayasacılık Hareketi ve Anayasalar

- Parlamentarizm ve Bürokratik Siyaset

- Asker ve Siyaset

- Din, Devlet, Laiklik

- Siyasal Partiler, Parti Sistemi ve Seçimler I

- Siyasal Partiler, Parti Sistemi ve Seçimler II

- Kürt Meselesi ve Terör Sorunu

- Demokratik Konsolidasyon ve Önündeki Engeller

# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

+ Yeterlilik Okumaları

Erik Jean Zurcher, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları.

Feroz Ahmad, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları.

+ Osmanlı Modernleşmesi ve Siyasal Sistemde Dönüşüm

Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay, “Tanzimat: Modernleşme Arayışı ve Politik Değişme”, Edit: E. Kalaycıoğlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa, ss. 9-39

Carter v. Findley, “Tanzimat”, Edit: Reşat Kasaba, Zuhal Bilgin, Modern Dünya’da Türkiye (Türkiye Tarihi 1839-2010), Kitap Yayınevi, İstanbul, ss. 37-71

Davut Dursun, “Türk Siyasal Sisteminde Klasik Sistemden Modern Sisteme Geçiş Süreci”, Türkler Cilt: 14, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.

Niyazi Berkes, “Türkiye’de Çağdaşlaşma Olgusu”, Edit: E. Kalaycıoğlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa,  ss. 159-191

Halil İnalcık, “Tanzimat’ın Uygulaması ve Sosyal Tepkileri”, Belleten, 28/112, Ekim 1964

Metin Heper, “Osmanlı Mirası”, Türkiye’de Devlet Geleneği (içinde), Doğu Batı, Ankara, ss. 48-93

+ Anayasacılık Hareketleri ve Anayasalar

Mustafa Erdoğan, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Liberte Yayınları, Ankara, 2008. 

Ergun Özbudun Ömer Faruk Gençkaya, Türkiye’de Demokratikleşme ve Anayasa Yapımı Politikası, Doğan Kitap, İstanbul, 2010

Zühtü Arslan, “Türk Anayasacılığının Kökenleri: Osmanlı Tecrübesi Üzerine Düşünceler”, Osmanlı, Cilt: 7, Yeni Türkiye Yayınları, 1999, ss. 386-394

Davut Dursun, “Anayasa Yapımında Devlet Sorunu”, Yeni Türkiye: Demokrasi Anayasa, Yıl, 5, Sayı: 29, Eylül-Ekim 1999,

Şükrü Hanioğlu, Siyasal Temsil Olayının Osmanlı İmparatorluğundaki Yeri, Edit: E. Kalaycığlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa, ss. 361-369.

Ergün Özbudun, Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1993

+ Cumhuriyetin Örgütlenmesi ve Dinamikleri, Otoriter Tek Parti Rejimi

Hasan Bülent Kahraman, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi II, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2010, ss. 3-152

Cemil Koçak (2001), “Tek Parti Yönetimi, Kemalizm ve S¸eflik Sistemi: Ebedi S¸ef / Milli S¸ef”, in A. I·nsel (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düs¸ünce, Cilt 2: Kemalizm, I·stanbul: I·letis¸im Yayınları, pp. 119-37.

Şerif Mardin, Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri, Türkiye’de Toplum ve Siyaset (içinde), İletişim Yayınları, İstanbul. ss. 35-79

Ali Kazancıgil, Türkiye’de Modern Devletin Oluşumu ve Kemalizm, Edit: E. Kalaycığlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa, ss. 207-233

Reşat Kasaba, “Eski İle Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm”, Edit: Sibel Bozdoğan, Reşat Kasaba, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1998, ss. 12-29

+ Demokratik Dönüşüm ve Geri Dönüşler

Nihal Kara İncioğlu, “Türkiye’de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları”, Edit: E. Kalaycığlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa, ss. 303-319

Ömer Kürkçüoğlu, “Türk Demokrasisinin Kuruluş ve işleyişinde Dış Etkenler”, AÜSBFD, 33/1-2, 1978

Kemal Karpat, “1950-1970 Döneminde Türkiye’de Siyasal Gelişmeler”, ss. 132-174; “1960 Darbesinin Toplumsal Arka Planı, Türk Demokrasisi Çıkmazda: İdeoloji, ss. 174-209, Türk Siyasi Tarihi, Siyasal Sistemin Evrimi (içinde), Timaş, İstanbul, 2011.

Kemal Karpat, “Parti Siyaseti ve Üçüncü Askeri Müdahale”, Türk Siyasi Tarihi, Siyasal Sistemin Evrimi (içinde), Timaş, İstanbul, 2011.

Ergun Özbudun, Çağdaş Türk Politikası, Demokratik Pekişmenin Önündeki Engeller, Çev: Ali Resul Usul, Doğan Kitap, İstanbul, 2003

Davut Dursun, “Türkiye’nin Dönüşüm Süreci, Dinamikleri Genel Özellikleri”, Dönüşüm Sürecindeki Türkiye, Edit: D. Dursun, B. Duran, H. Al, Alfa Yayınları, İstanbul, 2007, ss.17-64

Ersin Kalaycıoğlu, “27 Mayıs 1960 İhtilaline Giden Yol,” , Edit: Suna Kili, 27 Mayıs 1960 Devrimi Kurucu Meclis ve 1961 Anayasası, İstanbul, Boyut Yayınları, 1998, ss. 33-49

Yılmaz Esmer, Devrim, Evrim, Statüko: Türkiye'de Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Degˆerler, (I·stanbul: TESEV, 1999)

+ Asker ve Siyaset

Ümit Cizre, “Egemen İdeoloji ve Türk Silahlı Kuvvetleri: Kavramsal ve İlişkisel Bir Analiz”, Edit: Ahmet İnsel, Ali Bayramoğlu,  Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, 135-163

Ali Bayramoğlu, “Asker ve Siyaset”, , Edit: Ahmet İnsal, Ali Bayramoğlu,  Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, 59-119

Tanel Demirel, “2000’li Yıllarda Asker ve Siyaset: Kontrollü Değişim İle Statüko Arasında Türk Ordusu”, SETA Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, Sayı:18, 2010

Davut Dursun, “Türk Demokrasisinde Kurumsallaşma Sorunu ve Krizleri, Çözme Yöntemi Olarak Askeri Darbeler”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 1, Sayı: 3, Kış 2005, ss. 185-196

Ümit Cizre, The Justice and Devolopment Party and the military: Recreating the past after reforming it?, Edit: Ümit Cizre, Secular and Islamic Politics in Turkey, Routledge Studies in Middle Eastern Politics, 2008, ss. 132-173

Ali Balcı, Türkiye’de Militarist Devlet Söylemi, Kadim Yayınları, Ankara, 2011

Ümit Cizre, İdeoloji, Bağlam ve Menfaat: Türk Ordusu, Edit: Reşat Kasaba, Zuhal Bilgin, Modern Dünya’da Türkiye (Türkiye Tarihi 1839-2010), Kitap Yayınevi, İstanbul, 2011, ss. 315-353.

Ahmet İnsel, Bir Toplumsal Sınıf Olarak Türk Silahlı Kuvvetleri, Edit: Ahmet İnsel, Ali Bayramoğlu,  Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları ss. 41-59

Etyen Mahçupyan: Bir Mikro İdeoloji Olarak Militarizm: Zihniyet, Özne ve Etik meseleleri üzerine bir not, Edit: Ahmet İnsel, Ali Bayramoğlu,  Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları ss. 135-163

Tanel Demirel, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Toplumsal Meşruiyeti Üzerine, , Edit: Ahmet İnsel, Ali Bayramoğlu,  Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, ss. 345-383

+ Siyasal Partiler ve Seçimler

Feroz Ahmad, “Cumhuriyet Türkiye’sinde Siyaset ve Siyasal Partiler”, Edit: Reşat Kasaba, Zuhal Bilgin, Modern Dünya’da Türkiye (Türkiye Tarihi 1839-2010), Kitap Yayınevi, İstanbul ss. 229-275.

Ergun Özbudun, Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011

Metin Heper, “Başlıca Siyasal Partiler, 1923-1999” , ss. 173-216;  “Siyasal Partiler ve Demokrasi”, ss. 216-231, Türkiye’nin Siyasal Hayatı, Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan, Doğan Kitap, İstanbul.

Çarkogˆlu, A. “Turkish Party System in Transition: The Connection Between Macro- Level Party Competition and Agenda Change in Election Manifestoes”, Political Studies, XLVI, 544-571, 1998

Kemal Karpat, “Cumhuriyet Halk Partisi”, Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi (içinde), Timaş, İstanbul, 2011, ss. 42-74.

Tanel Demirel, “1946-1980 Döneminde “Sol” ve “Sağ”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce/Dönemler ve Zihniyetler, Cilt :9, İletişim yay. İstanbul, 2009, ss. 413-451.

Erik Jan Zürcher, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve Siyasal Muhafazakârlık - Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Muhafazakarlık, Cilt:5, İletişim yay. İstanbul, 2009, ss.

Cem Emrence, “Serbest Cumhuriyet Fırkası (1930)”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Liberalizm, Cilt:7, İletişim Yay. İstanbul, 2009,ss

Tanel Demirel, “Demokrat Parti” - Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Liberalizm, Cilt:7, İletişim Yay. İstanbul, 2009,ss

Tanel Demirel, “Adalet Partisi”,  Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Liberalizm, Cilt:7, İletişim Yay. İstanbul, 2009

+ Din, Devlet, Laiklik

Nuray Mert, “Cumhuriyet Türkiye’sinde Laiklik ve Karşı Laikliğin Düşünsel Boyutu”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Kemalizm, Cilt:2, İletişim Yay. İstanbul, 2009

Ümit Cizre, “Cumhuriyet Türkiye’sinde İslam Devlet Etkileşiminin Parametre ve Stratejileri”, Ümit Cizre, Muktedirlerin Siyaseti, Merkez Sağ- Ordu-İslamcılık, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005,ss. 81-117.

Ümit Cizre, “Türkiye’nin Batılı Kimliğinin İslam’la İlişkisini Yeniden Gözden Geçirmek”, Ümit Cizre, Muktedirlerin Siyaseti, Merkez Sağ- Ordu-İslamcılık, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005, ss. 81-117.

Nilüfer Göle, “Modernleşme Bağlamında, İslami Kimlik Arayışı”, Edit: Sibel Bozdoğan, Reşat Kasaba, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1998,ss. 70-82

Burhanettin Duran, “Cumhuriyet Dönemi İslamcılığının İdeolojik Dönüşümü ve Evreleri”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, cilt 6, İstanbul: İletişim, 2004, ss. 129-156.

Jenny B. White, Çağdaş Türkiye’de İslam ve Siyaset, Edit: Reşat Kasaba, Zuhal Bilgin, Modern Dünya’da Türkiye (Türkiye Tarihi 1839-2010), Kitap Yayınevi, İstanbul, 2011ss.379-407

+ 1980’ler ve 19990’lar: Liberal Dönüşümden Güvenlikçi Siyasete

Nilüfer Göle, “80 Sonrası Politik Kültür”, Edit: E. Kalaycığlu ve A. Yaşar Sarıbay, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Dora, Bursa, ss. 609-625.

Atilla Yayla, “Özal, Özal Reformları ve Liberalizm”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Liberalizm, Cilt:7, İletişim Yay. İstanbul, 2009

Necmi Erdoğan ve Fahriye Üstüner, “1990’larda “Siyaset Sonrası” Söylemler ve Demokrasi” , Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Liberalizm, Cilt:7, İletişim Yay. İstanbul, 2009.

Burhanettin Duran "Siyasette Değişen Parametreler", Sivil Toplum, cilt 1, sayı 4, 2003, ss.85-104

Fuat Keyman, “Devlet Bekası, Hukukun Üstünlüğü Karşıtlığı, Türkiye’de Devlet Sorunu ve Demokratikleşme Olasılığı”, Doğu Batı, sayı 13, 2001, ss. 137-149

Gencar Özcan, Türkiye’de Siyasal Rejim ve Güvenlikleştirme Sorunsalı”, İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar, Bağlam, İstanbul, ss. 251-282

Çağlar Keyder, “1990’larda Türkiye’de Modernleşmenin Doğrultusu”, Edit: Sibel Bozdoğan, Reşat Kasaba, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1998, ss. 29-43

Atilla Yayla, “FP’nin Kapatılması ve Türkiye’nin Cari Sisteminin Çıkmazları”, Liberal Düşünce, Sayı:32, Yıl: 6, Bahar 2011, ss.67-73

Burak Ülman, “Türkiye’nin Yeni Güvenlik Algılamaları ve Bölücülük”, Der: Gencer Özcan ve Şule Kut, En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Gündeminde Doksanlı Yıllar, İstanbul, Boyut, ss. 99-130

+ AB, AK Parti Dönemi ve Demokratikleşme

Burhanettin Duran, “AB Üyeliği Türkiye'nin ve Avrupa’nın Yeniden ‘İcad’ını Getirebilir mi?”, Liberal Düşünce , Sayı 40, Güz 2005, ss.27-49

Burhanettin Duran, AKP ve Dönüşümün Aracı Olarak Politika, Edit: Hakan Yavuz, AK Parti, Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2010 ss.333-359.

Ali Resul Usul, “The Justice and Devolopment Party and The European Union: From Euro-Skepticism to Euro-Enthusiasm and Euro- Fatigue”, Edit: Ümit Cizre, Secular and Islamic Politics in Turkey, Routledge Studies, 2008, ss.175-199.

Sultan Tepe, İslami Eğilimli Bir Parti Olarak, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Degişim vaatleri, Çelişkileri ve Sınırları, Sultan Tepe, Edit: Hakan Yavuz, AK Parti, Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2010 ss.141-183.

Menderes Çınar, “The Justice and Devolopment Party and the Kemalist Establishment”, Ümit Cizre, Secular and Islamic Politics in Turkey, Routledge, 2008, ss. 109-132

Ümit Cizre, Turkey at the Crossroads: From “Change with Politics as Usual” to Politics with Change as Usual,?Insight Turkey, Vol. 13, No.4, 2011, pp. 83-105

Vahap Çoşkun, Constitutional Amendments Under the Justice and Development Party Rule, Insight Turkey, Vol. 15 / No. 4 / 2013, ss. 95-113

Ergun Yıldırım, Plural Islamism in Plural Modernities, Insight Turkey, Vol. 14 / No. 4 / 2012, pp. 35-45

Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Güncel konu ve sorunlar hakkında, tarihi, sosyal ve kültürel boyutlarıyla birlikte bilgi ve fikir sahibi olma Güncel konu ve sorunlar hakkında, tarihi, sosyal ve kültürel boyutlarıyla birlikte bilgi ve fikir sahibi olma Uluslararası İlişkiler alanında en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma, bunları kullanabilme Uluslararası İlişkiler alanında en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma, bunları kullanabilme
2 Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler kavramları, fikirleri ve verilerini, bilimsel yöntemlerle değerlendirme, karmaşık olay, gelişme ve konuları belirleme ve analiz edebilme, tartışmalar yapabilme, olgu ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilme Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler kavramları, fikirleri ve verilerini, bilimsel yöntemlerle değerlendirme, karmaşık olay, gelişme ve konuları belirleme ve analiz edebilme, tartışmalar yapabilme, olgu ve araştırmalara dayalı öneriler geliştirebilme Mesleki ve bilimsel etik davranış ilkelerinin bilincinde olma Mesleki ve bilimsel etik davranış ilkelerinin bilincinde olma
3 Bilgi üretimi ve kullanımı ile bilgiye ulaşmada yöntem ve araştırma teknikleri konusunda beceri sahibi olma Bilgi üretimi ve kullanımı ile bilgiye ulaşmada yöntem ve araştırma teknikleri konusunda beceri sahibi olma
4 Diplomatlık, ataşelik gibi uluslararası ilişkilerin kariyer alanlarında kendini geliştirme potansiyeline ve becerisine sahip olma Diplomatlık, ataşelik gibi uluslararası ilişkilerin kariyer alanlarında kendini geliştirme potansiyeline ve becerisine sahip olma
5 Alana ilgi duyan ve ilgisiz dinleyici gruplarını, Uluslararası İlişkiler ile ilgili konularda bilgilendirme, onlara düşüncelerini, konu ile ilgili problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilme Alana ilgi duyan ve ilgisiz dinleyici gruplarını, Uluslararası İlişkiler ile ilgili konularda bilgilendirme, onlara düşüncelerini, konu ile ilgili problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilme Takım çalışmasına uyumlu, inisiyatif sahibi, yenilikçi fikirlere açık ve analitik düşünebilme Takım çalışmasına uyumlu, inisiyatif sahibi, yenilikçi fikirlere açık ve analitik düşünebilme Türkçe’yi iyi kullanma, yazılı ve sözlü iletişimi iyi olup kendini doğru şekilde ifade edebilme ve empati yeteneğine sahip olma Türkçe’yi iyi kullanma, yazılı ve sözlü iletişimi iyi olup kendini doğru şekilde ifade edebilme ve empati yeteneğine sahip olma
6 Uluslararası İlişkiler Lisans yeterlilikleri üzerine kurulan aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, yorumlama Uluslararası İlişkiler Lisans yeterlilikleri üzerine kurulan aynı ya da farklı bir alandaki bilgilerin genişletilmesi ve derinleştirilmesi ile birlikte bilimsel araştırma yaparak bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, yorumlama
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Ödev 10
1. Performans Görevi (Uygulama) 20
1. Performans Görevi (Seminer) 20
Toplam 100
1. Final 50
1. Yıl İçinin Başarıya 50
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)