1. Eğitim Bilgi Sistemi
  2. Türk Dili ve Edebiyatı Pr. (Yl) (Tezli)
  3. Türk Dilinin Ses ve Şekil Yapısı (2019 - 2020)
Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS
Türk Dilinin Ses ve Şekil Yapısı YTD 529 0 3 + 0 3 6
Ön Koşul Dersleri
Önerilen Seçmeli Dersler
Dersin Dili Türkçe
Dersin Seviyesi YUKSEK_LISANS
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Koordinatörü Dr.Öğr.Üyesi BAHRİ KUŞ
Dersi Verenler Dr.Öğr.Üyesi ÇİĞDEM TOPÇU,
Dersin Yardımcıları

Arş. Gör. Esra KİRİK, Arş. Gör. Bahri KUŞ
Dersin Kategorisi Diğer
Dersin Amacı

Türk dilinin ses bilgisi ve ekleşme sistemi bakımından işleyişini ve bu işleyişin usulünü öğretmek.
Dersin İçeriği

Türk dilinin sahip olduğu ses ve ekleşme bilgisi özellikleri.
# Ders Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1 Türk dilinin ses bilgisi özelliklerini bilir. Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Sınav , Sözlü Sınav,
2 Türk dilinin ekleşme kaidelerini anlar. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Sınav , Sözlü Sınav,
3 Ses bilgisi özelliklerinin ekleşme düzeni üzerindeki etkisi hakkında fikir yürütür. Anlatım, Soru-Cevap, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sınav ,
4 Herhangi bir ses olayı hakkında hüküm verir. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sınav , Sözlü Sınav,
5 Çeşitli söz dizimi örneklerinin ekleşme bilgisi bakımından tahlilini yapar. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sınav , Sözlü Sınav, Ödev,
6 İncelediği söz dizimi örneklerini başkalarıyla da karşılaştırır. Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Alıştırma ve Uygulama, Gösterip Yaptırma, Sınav , Sözlü Sınav,
Hafta Ders Konuları Ön Hazırlık
1 Ses nedir? Ses bilgisi alanında hazırlanmış güncel kaynakları araştırmış olmak.
2 Ses olayı, ses değişmesi ve ses uyumu nedir? Ses bilgisi tekrarı yapmış olmak.
3 Türk dilinin hece yapısı Hece konusunda ön bilgi edinmiş olmak.
4 Ses olayları: Yayınma, yer değiştirme, benzetme Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
5 Yutulma, erime, açıklık uyumu Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
6 Haploloji, toplaşma, birleşme, örneklenme Ses olayları konusunda malzeme derlemiş olmak.
7 Ekleşme bilgisi, şekil bilgisi nedir? Ekleşme bilgisi alanında hazırlanmış güncel kaynakları araştırmış olmak.
8 Fonem, alofon; Morfem, alomorf nedir? Bunların birbirleriyle olan ilişkisi nedir? Ekleşme bilgisi tekrarı yapmış olmak.
9 Türk dilinde yardımcı unsur-asıl unsurun kimliği Türk dilinde kelime ve ekin konumu ile ilgili araştırma yapmış olmak.
10 Kelime-ek, kelime- kelime, ek-ek ilişkisi Türk dilinde kelime ve ekin konumu ile ilgili araştırma yapmış olmak.
11 Türk dilinin eklerininin sınıfları Ek sınıfları hakkında söyleneneleri derlemiş olmak.
12 yapım, çekim, sıfatlama, çatı, teklik-çokluk, fiilimsi, ek fiil, hal ekleri, olumluluk-olumsuzluk ekleri Ek sınıfları hakkında problemli tarafları bir araya getirmiş olmak.
13 Ek sınıflarının oluşmasında etkin olan temel esaslar Ek sınıfları hakkında problemli tarafları bir araya getirmiş olmak.
14 Ses olayları ve ekleşme bilgisi tahlili örnekleri Verilen örneklerin tahlillerini yapmış olmak.
Kaynaklar
Ders Notu
Ders Kaynakları

Korkmaz, Zeynep; Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi); TDK Yay., Ankara, 2009.
Karaağaç, Günay, Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yay., 2010.

 

Turan, Zikri; Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?, 4. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildiri, 25-29 Eylül 2000, Çeşme-İZMİR;
Turan, Zikri; Eski Türkçe Döneminde Bir Morfofonetik Karşıtlık Sorunu, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildiri, 20-25 Ekim 2008, Ankara;
Turan, Zikri; Zaman Eki Unsurunun Tayinine Ağızlardan Tanıklar, II. Uluslar Arası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda sunulan bildiri, Kars, 22 Mayıs 2009;
Turan, Zikri; Türk Dilinin Söz Diziminde Yer Ödünçlemesi, III. Uluslar Arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Aralık 2010, İzmir;
Turan, Zikri; Gösterme Sıfat Fiili, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, s. 235-243, Akçağ Yayınları, Ankara, 2008;
Turan, Zikri; Cümlenin Yapısı İle İlişkilendirilen “Basit” ve “Birleşik” Kavramları Üzerine (Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S.8, Sivas 1999, s. 299-311);
Turan, Zikri; Eski Anadolu Türkçesi’nde Ol- Cevherî Fiili, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1996;
Turan, Zikri; Türkçede Basit/Birleşik Çekim Ayırımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemleri, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları, Volume 30/ III (Orhan Okay Armağanı III), Harvard Üniversity 2006, s.279-292;
Turan, Zikri; Orta Türkçe Dönemi Metinlerinde, Kelime Başı Ünsüzlerinde Aşırı Patlayıcılaşma Var Mıydı?, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstiütsü VII. .Milletler Arası Türkoloji Kongresi’nde sunulan bildiri, 8-12 Kasım, İstanbul 1999./ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 2001-2003, İstanbul 2003, s. 539-558.
Sıra Program Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Türk Edebiyatının yüzlerce yıllık hayat ve fikir akışını; bütün türler (şiir, roman, hikaye, tiyatro v.b.), edebi dönemler ve bunları belirleyen tarihi, siyasi, sosyal, kültürel etmenler, akımlar, topluluklar, hareketler ve edebi olaylar etrafında oluşan toplaşmaları; dönemlerin genel karakterleri ve önemli edebiyatçılarının eserlerini sebepleri ve sonuçlarıyla bir bütün olarak ele alır.
2 Divan edebiyatı metinlerini, karşılaştırmalı bir yöntemle inceleyerek modern edebiyat yöntemleri ışığında yeni açılımlar sağlar.
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. X
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. X
3 Dil ile ilgili herhangi bir olguda pratik ve analitik yorum yapar. X
4 Alan ile ilgili geniş bir kaynak bilgisi edinir ve bu kaynağa kendisinin de katkıda bulunabileceği ilmi disiplini kazanır.
5 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur ve Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar.
6 Türk Edebiyatının yüzyılları aşan dil, edebiyat, sanat ve hayat macerasını, derinlikli inceleme teknikleriyle araştırır.
7 Türk Edebiyatlarının dallanıp budaklandığı ve yayıldığı alanları, bütün yönleriyle, edebi olayları ile ve büyük dil ve edebiyat adamlarının seçkin eserleriyle bir bütün olarak ele alır.
8 Lisans eğitimi boyunca, belli bir donanıma sahip öğrenci, Lisansüstü eğitimde Klâsik ve Modern Edebiyat alanında, alanındaki uzmanlık bilgisini arttırır.
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
9 Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür X
10 Türk dünyasıyla sürekli iletişim hâlinde olur, Çağdaş Türk Lehçelerini analiz eder ve yorumlar.
11 Dil bilgisi ve edebi yönden metin analizi yapma bilgisine sahip olur. X
11 Dil bilgisi ve edebi yönden metin analizi yapma bilgisine sahip olur. X
12
13
14
Değerlendirme Sistemi
Yarıyıl Çalışmaları Katkı Oranı
1. Ara Sınav 50
1. Kısa Sınav 10
1. Ödev 20
1. Performans Görevi (Seminer) 20
Toplam 100
1. Yıl İçinin Başarıya 40
1. Final 60
Toplam 100
AKTS - İş Yükü Etkinlik Sayı Süre (Saat) Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) 16 3 48
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 16 3 48
Ara Sınav 1 12 12
Kısa Sınav 1 4 4
Ödev 1 6 6
Performans Görevi (Seminer) 1 6 6
Final 1 14 14
Toplam İş Yükü 138
Toplam İş Yükü / 25 (Saat) 5,52
Dersin AKTS Kredisi 6